Θηρασιά: Ξεχασμένη στον χρόνο
Στην σκιά της Σαντορίνης (Θήρας), η Θηρασιά μπορεί να προσφέρει την εναλλακτική λύση σε όσους επιθυμούν την αυθεντικότητα, την ηρεμία και την μοναχικότητα. Μέρος και αυτή, όπως και η Σαντορίνη, της νήσου Στρογγύλης, αποκόπηκε κατά την μεγάλη έκρηξη του 1.600 π.χ. και αποτελεί τμήμα της περιμέτρου της μεγάλης καλντέρας που σχηματίσθηκε στα χρόνια μετά την έκρηξη. Η γεωμορφολογία της μοιάζει πολύ με αυτήν της Σαντορίνης, αλλά σε αντίθεση με αυτήν, η τουριστική της ανάπτυξη έμεινε για τους περισσότερους επισκέπτες της σαν ένα τμήμα της ημερήσιας εκδρομής των τουριστικών σκαφών που ξεκινούν από το λιμάνι των Φηρών για να επισκεφθούν το ηφαίστειο στην Νέα και την Παλαιά Καμμένη. Η πραγματικότητα όμως για όσους θέλουν να γνωρίσουν πραγματικά το νησί και να το αγαπήσουν είναι ευτυχώς διαφορετική.
Το νησί είναι μικρό σε έκταση (μικρότερο από 10 Km2) και γυρίζεται εύκολα, ενώ διαθέτει ένα ικανοποιητικό οδικό δίκτυο με ασφαλτοστρωμένους δρόμους και βατούς χωματόδρομους, προτιμώτερο όμως είναι να το γνωρίσετε περπατώντας το, τουλάχιστον στα σημεία που δεν πηγαίνει το αυτοκίνητο.
Πρωτεύουσα του νησιού είναι ο Μανωλάς που βρίσκεται κτισμένος στο φρύδι της απότομης πλαγιάς προς την Καλντέρα. Ησυχος και γραφικός, ιδανικός προορισμός για όσους αποζητούν την σύντομη απόδραση από την τουριστική κοσμοπλημμύρα της Σαντορίνης. Διακόσια εβδομήντα σκαλοπάτια τον συνδέουν με το επίνειό του, το γραφικό λιμανάκι του Κόρφου. Ενδιαφέροντες και γραφικοί οικισμοί είναι τόσο ο Ποταμός (που κατοικείται) όσο και η Αγριλιά (ο παλαιότερος οικισμός του νησιού που δεν κατοικείται πλέον). Το βασικό λιμάνι του νησιού είναι η Ρίβα, στον οικισμό της Αγίας Ειρήνης στα βόρεια.
Το νησί παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον αντίστοιχο αυτού της Σαντορίνης δεν υπάρχουν όμως ανασκαφικά ευρήματα που να είναι προσβάσιμα στο ευρύ κοινό, έτσι το ενδιαφέρον περιορίζεται στους αρχαιολόγους και τους ιστορικούς. Από τα εμφανή ευρήματα που διασώζονται ξεχωρίζουμε, στο εκκλησάκι του Χριστού (που βρίσκεται περίπου στα 1.200 μέτρα νότια της Αγριλιάς) στο βόρειο άκρο του περίτοιχου της εκκλησίας τμήμα κυκλικής κάτοψης πύργου Ελληνιστικής/Κλασσικής εποχής.
Από το εκκλησάκι του Χριστού, ξεκινά βατό μονοπάτι (χαλασμένος χωματόδρομος, περίπου 1.200 μέτρων) που καταλήγει στο νοτιοδυτικό άκρο του νησιού, περιοχή Κιμινά, και τα ορυχεία του Σ. Αλαφούζου. Εδώ οι εξορυκτικές δραστηριότητες Θηραικής γής τον 19ο αιώνα (χρησιμοποιήθηκε και στην κατασκευή της Διώρυγας του Σουέζ), έφεραν στην επιφάνεια ίχνη κτισμάτων οικισμού της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, μεταξύ δε αυτών ένα πλήρες κτήριο το οποίο ανασκάφηκε αρχικά από τους Αλαφούζο και Νομικό το 1866 και στη συνέχεια από τον Φερντινάν Φουκέ (Γάλλος πετρολόγος και γεωλόγος) το 1867.
Εξορυκτικές δραστηριότητες θα συναντήσουμε και στο βόρειο τμήμα του νησιού. Από τον Μανωλά ακολουθούμε τον χωματόδρομο που κατευθύνεται βόρεια. Στα 500 μέτρα ο δρομός διακλαδίζεται και αριστερά οδηγεί προς το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη, ενώ δεξιά προς τα βόρεια ορυχεία στην θέση Κάστρο ή Παλιόκαστρο. Εδώ, στο υψηλότερο τμήμα της απόκρημνης ανατολικής πλαγιάς εντοπίσθηκαν κατάλοιπα πρωτοβυζαντινού οικισμού του 7ου - 9ου αιώνα μ.χ. Τόσο η θέση όσο και ο τρόπος δόμησης του οικισμού μοιάζει σημαντικά με την οχυρή θέση του κάστρου στον βράχο του Σκάρου της Σαντορίνης.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης οι περίτεχνα και έντονα ζωγραφισμένες εκκλησίες του νησιού με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την εκκλησία της Παναγίας του Λαγκαδιού στην Αγριλιά. Σημαντικότερο όμως θρησκευτικό αξιοθέατο είναι το Μοναστήρι της Κοίμησης που βρίσκεται στο νοτιο-ανατολικό άκρο του νησιού στο ακρωτήρι Τρυπητή. Κτίσθηκε το 1851 και αποτελείται από 18 κελιά. Το καθολικό της Μονής, η εκκλησία της Κοίμησης, ξεχωρίζει για το ρωσικό χρυσό τέμπλο με τους Ευαγγελιστές και τους Αποστόλους Πέτρο και Παύλο. Οπως και στην περιοχή γύρω από τον Προφήτη Ηλία έτσι και στην περιοχή γύρω από την Μονή η αρχαιολογική μελέτη, υποδηλώνει σημαντική αρχαία θέση στην περιοχή. Αυτό ενισχύεται τόσο από τα αρχαία αρχιτεκτονικά μέλη στον χώρο της Μονής όσο και από τα πολυάριθμα κεραμικά ευρήματα. Η θέα από το σημείο αυτό προς όλη την Καλντέρα είναι πανέμορφη.
Υψηλότερο προσβάσιμο σημείο του νησιού είναι το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία. Ακολουθώντας τον δρόμο που κατευθύνεται νότια από τον Μανωλά πρός το νότιο άκρο του νησιού και το Μοναστήρι της Κοίμησης, στα τριακόσια περίπου μέτρα από τον Αγιο Χαράλαμπο, θα συναντήσουμε στο αριστερό μας χέρι απότομο ανηφορικό χωματόδρομο που μας οδηγεί στο πανέμορφο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, στο ψηλότερο σχεδόν σημείο του νησιού στα 290 μέτρα. Αρχαιολογικές έρευνες έχουν δείξει πως η περιοχή γύρω από την κορυφή του Προφήτη Ηλία ήταν το κύριο οικιστικό κέντρο του νησιού κατά την αρχαιότητα τόσο κατά τους αρχαϊκούς όσο και κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους. Πολύ όμορφη η θέα από ψηλά τόσο προς την δυτική πλευρά και την απεραντοσύνη του Αιγαίου όσο και προς την πλευρά της Καλντέρας, τον Κόρφο και στο βάθος βόρεια την Οία.
Η Θηρασιά έχει λίγες και "άγριες", ηφαιστειακές παραλίες με μαύρες πέτρες και βότσαλα. Ξεχωρίζουμε τις δύο παραλίες στον οικισμό της Αγίας Ειρήνης (Ρίβα) (η πρώτη στο λιμάνι η δεύτερη νοτιότερα του οικισμού) και αυτές στο δυτικό τμήμα του νησιού. Υπάρχει και μία ακόμη, του Αγίου Νικολάου, μη προσβάσιμη από την ξηρά, στο βόρειο τμήμα κάτω από τις απόκρημνες πλαγιές της καλντέρας.
