Επίσκεψη στους έρημους οικισμούς των Καλαβρύτων
Πολλά από τα χωριά των Καλαβρύτων, που κάποτε έσφυζαν από ζωή, δυστυχώς σήμερα έχουν σχεδόν ερημώσει. Κάποια από αυτά είναι σήμερα εντελώς έρημα και μισο-ερειπωμένα γιατί οι κάτοικοί τους μετοίκησαν κάποια στιγμή σε μέρη πεδινότερα, ευφορότερα και πιό κοντά στις νέες οδικές αρτηρίες που κατασκευάσθηκαν. Πάντα η επίσκεψη σε μέρη σαν κι΄αυτά έχει μία παράξενη γοητεία, και αξίζει ο λίγος κόπος για να τα επισκεφθούμε. Τρία χαρακτηριστικά τέτοια χωριά είναι το Δεχούνι, ο Παλιός Πάος και η Παλιά Κούτελη.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970 δημιουργήθηκε δίπλα σε εύφορη πεδιάδα (Σκουπέικος κάμπος) το πεδινό χωριό Πάος (Κάτω Πάος) από κατοίκους των ορεινών οικισμών Δεχούνι, Βεσίνι και Πάος (που ονομάσθηκε Παλαιός Πάος). Το νέο χωριό είναι κτισμένο δυτικότερα της τοποθεσίας που βρισκόταν η αρχαία πόλις Πάος και η ακρόπολή της.
Ετσι από το 1972 ερήμωσε το Δεχούνι. Οι φτωχοί του κάτοικοι, κυρίως γεωργοί και κτηνοτρόφοι, γκρέμισαν τα σπίτια τους για να φτιάξουν με τα υλικά τους καινούργια στο νέο χωριό Πάος. Η εκκλησία του Αγ. Γεωργίου είναι από τα λίγα κτίσματα του οικισμού που στέκουν ακόμη όρθια.
Ο παλιός Πάος βρίσκεται δύο χιλιόμετρα βόρεια του νέου και 200 μέτρα ψηλότερα.Το χωριό σήμερα είναι σχεδόν έρημο με γκρεμισμένα πολλά από τα όμορφα πέτρινα σπίτια του. Μόνον οι όμορφες εκκλησίες του Αγίου Ιωάννη και της Κοίμησης μένουν ακόμη όρθιες ανέπαφες από τον χρόνο.
Σε αντίθεση με τα δύο αυτά χωριά που ερήμωσαν, το Βεσίνι σήμερα έχει αναβαθμισθεί ιδιαίτερα με τα καλαίσθητα πετρόκτιστα σπίτια του, την πλατεία, τις βρύσες και τους λιθόστρωτους δρόμους του. Εχει δε χαρακτηρισθεί, από το 1978, παραδοσιακός οικισμός.
Η παλιά Κούτελη βρίσκεται δύο χιλιόμετρα δυτικά από την νέα Κούτελη (9 χλμ. ΝΔ των Καλαβρύτων) και 120 μέτρα ψηλότερα. Τα πιό πολλά σπίτια της είναι ερειπωμένα και χωμένα μέσα σε πυκνή βλάστηση. Ενα από τα λίγα κτίσματα που στέκουν ακόμη όρθια είναι η μεγαλοπρεπής εκκλησία της Κοίμησης (η οποία κτίσθηκε το 1877). Και αυτή όμως χρειάζεται ενίσχυση γιατί η εντυπωσιακή κατασκευή της δεν ήταν στατικά η βέλτιστη. Σήμερα (2014) γίνονται εργασίες στήριξης που θα διαρκέσουν αρκετούς μήνες.
Από την Παλιά Κούτελη ξεκινά μία πολύ όμορφη χωμάτινη διαδρομή δυτικά, στις παρυφές του Ερύμανθου, μέσα από μία ελατόφυτη περιοχή (το σπάνιου φυσικού κάλλους ελατόδασος είναι προστατευμένο από το NATURA 2000), περνά από την δασική κατασκήνωση Ροδέα και καταλήγει μετά το χωριό Μάνεσι επί του επαρχιακού δρόμου Καλαβρύτων - Πατρών. Συνολική απόσταση διαδρομής περίπου 8χλμ.
