Εξερεύνηση στα απόμακρα αλλά μαγευτικά χωριά της Γορτυνίας
Η Γορτυνία είναι ίσως ο πιο μαγευτικός τόπος της Αρκαδίας. Το ορεινό του εδάφους της, η δύσκολη πρόσβαση σε μέρη, η πλούσια φύση, τα απομονωμένα αλλά γραφικότατα χωριά της, δημιουργούν εκείνες τις συνθήκες που ευνοούν την αναζήτηση και την εξερεύνηση μακρυά από την κοσμικότητα και τον μαζικό τουρισμό. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι στη περιοχή θα συναντήσουμε πολλές ιστορικές Μονές και ασκηταριά, που ταιριάζουν απόλυτα στις συνθήκες που προαναφέραμε.
Ξεκινάμε την παρουσίαση μας από τα όμορφα Τρόπαια. Αποτελούν διοικητικό και εμπορικό κόμβο της περιοχής. Είναι κτισμένα αμφιθεατρικά στην ΝΑ πλαγιά του Αγίου Γεωργίου. Από το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, στο πευκόφυτο αλσάκι που βρίσκεται το αγροτικό κτηνιατρείο, θα στήσουμε την φωτογραφική μας μηχανή για να αποθανατίσουμε την καλύτερη θέα προς το χωριό. Ξεχωρίζουμε την εκκλησία του Αγ. Γεωργίου, της Κοίμησης και το Παλαιό Δημοτικό Σχολείο, ένα από τα ομορφότερα Δημοτικά Σχολεία της Πελοποννήσου, το οποίο κτίσθηκε αρχές του 20ου αιώνα, με δαπάνη του Ανδρέα Συγγρού (όπως και τόσα άλλα σχολεία της περιοχής).
Δύο χιλιόμετρα νότια από τα Τρόπαια θα συναντήσουμε ένα από τα ομορφότερα Γορτυνιακά χωριά, το Βυζίκι. Πανέμορφος ιστορικός οικισμός που έχει χαρακτηριστεί επίσημα και παραδοσιακός. Πέρα από τα πολλά και καλοδιατηρημένα πετρόκτιστα παραδοσιακά σπίτια και αρχοντικά (όπως του Στασινόπουλου), τις οχυρές ενετικές κατοικίες (πύργους), ξεχωρίζουμε την επιβλητική, καλλιμάρμαρη εκκλησία του Αγίου Νικολάου και την εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου που χρονολογείται από το 1650.
Τρία χιλιόμετρα ανατολικά από το Βυζίκι, στον δρόμο προς Περδικονέρι θα αντικρίσουμε στο βάθος δεξιά μας τους μισογκρεμισμένους πύργους από το θρυλικό φράγκικο κάστρο της Ακοβας (13ου αιώνα που καταστράφηκε από τους Τούρκους τον 15ο αιώνα). Η Ακοβα ήταν μία από τις βαρονίες που ίδρυσε στην Πελοπόννησο ο Γοδεφρείδος Βιλεαρδουίνος. Λίγες εκατοντάδες μέτρα νοτιότερα του κάστρου της Ακοβας ο δρόμος σταματά στην πετρόκτιστη εκκλησία του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, η οποία υπήρξε και καθολικό μοναστηριού.
Πολύ όμορφο είναι και το επόμενο προς νότο χωριό μετά το Βυζίκι (πάλι στα δύο χιλιόμετρα), το Σταυροδρόμι. Χωριό με πολύ καλή υποδομή για διαμονή και εστίαση. Στο παρελθόν υπήρξε εμπορικό κέντρο της περιοχής. Ξεχωρίζουμε την εκκλησία της Κοίμησης (1910), το παλιό Δημοτικό Σχολείο (1909) με το μουσείο Λαϊκής Τέχνης και την ρεματιά της Μαυράδας.
Νότια από το Σταυροδρόμι θα συναντήσουμε τα χωριά Τουθόα και Φούσκαρη με τα τρία πετρογέφυρα πάνω από τον ποταμό Τουθόα και πιο ψηλά την Αετορράχη (όνομα και πράγμα), με φοβερή θέα (σε καλές μέρες) ακόμη και μέχρι την Ζάκυνθο, από τον ευρύ καλοδιαμορφωμένο με πέτρινες πλάκες, προαύλιο χώρο της κεντρικής εκκλησίας της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Αγρια ομορφιά την περιβάλλει, με το φαράγγι Τουθόα νότια και την ρεματιά Γκούρα βόρεια (εδώ θα βρούμε μέσα από δύσβατα, πλέον μονοπάτια, και την επταόροφη σπηλιά του Γιαννικούλια).
Νότια της Αετορράχης το τοπίο θα αρχίσει να γαληνεύει, καθώς θα κατευθυνθούμε προς τα χωριά του καταπράσινου κάμπου της Ηραίας (τα ερείπια της αρχαίας Ηραίας περιμένουν ακόμη κάποιον να τα ανακαλύψει). Τα χωριά της χωρίζονται σε αυτά της Ανω (ανατολικά) και της Κάτω (δυτικά) Ηραίας.
Στην Κάτω Ηραία, το πλέον γνωστό τουριστικά χωριό είναι τα Λουτρά της Ηραίας, με τις ιαματικές πηγές, αλλά και τις βυζαντινές εκκλησίες της Παναγίαςκαι του Αγιώργη (που κτίσθηκαν στα χρόνια των Παλαιολόγων).
Το Χρυσοχώρι, πάνω από την γέφυρα του Λάδωνα, που αν και σε χαμηλό υψόμετρο,προσφέρει σημεία με όμορφη θέα στον γύρω καταπράσινο κάμπο. Ο Αγιος Ιωάννης, όπου πιθανότατα 'κρύβεται' θαμμένη η αρχαία Ηραία. Ανασκαφές έδειξαν πως στην Ρωμαϊκή εποχή εύποροι πολίτες έκτιζαν εδώ τις επαύλεις τους. Ξεχωρίζουμε την εκκλησία του Προδρόμου (1873) και το Δημοτικό Σχολείο,από τα αρχαιότερα της περιοχής (1863), ο Λιώτης, το Αγιονέρι, όπου εδώ, στις 20/03/2812, στο Αλώνι του Καλλιντέρη, σηκώθηκε πρώτο το λάβαρο της Επανάστασης, η Λιοδώρα, ανάμεσα στις κοιλάδες Λάδωνα και Αλφειού.
Ο Παρνασσός, λίγο πιο ορεινός, με παραδοσιακά σπίτια,και άπλετη θέα που φθάνει μέχρι το Ιόνιο (αξίζει να βρεθούμε εδώ το ηλιοβασίλεμα), ο Παπαδάς, η Οχθια χτισμένη αμφιθεατρικά στους πρόποδες οροσειράς (όπως και τα χωριά Λυσσαρέα και Αετορράχη). Η κεντρική πλατεία του χωριού θεωρείται το 'μπαλκόνι' της Γορτυνίας γιατί από εδώ μπορεί κανείς να απολαύσει, τη μαγευτική θέα προς τα 60 χωριά της περιοχής.
Η αρκαδική Αράχοβα, που βρίσκεται 2 Χλμ ΒΑ του Ράφτη. Κατά κάποιους εδώ βρισκόταν το μικρό κάστρο του Αράκλοβου του Βουτσαρά Δοξαπατρή. Ερείπια του παλιού οικισμού βρίσκονται διάσπαρτα στην πλαγιά που κατεβαίνει προς το κεφαλάρι.
Το Σαρακίνι και η Λυσσαρέα, με τα παραδοσιακά πετρόκτιστα σπίτια αμφιθεατρικά κτισμένη στους πρόποδες κατάφυτων λόφων με δρύες, πουρνάρια και σφεντάμια. Ξεχωρίζουμε τον ναό του Αγ. Νικολάου, το παλιό σχολείο, τα ξωκλήσια του χωριού και το φαράγγι της Γκούρας.
Το πανέμορφο, γραφικό κεφαλοχώρι του Σέρβου, πατρίδα του οπλαρχηγού Φώτη Δάρα. Ξεχωρίζουμε τις εκκλησίες της Αγίας Παρασκευής με την Τρανή Βρύση, την Κοίμηση της Θεοτόκου και της Ζωοδόχου Πηγής, στην κεντρική πλατεία του χωριού κτισμένη το 1855, και δίπλα το παλιό Δημοτικό Σχολείο, και τώρα πολιτιστικό Κέντρο. Τέσσερα χιλιόμετρα νότια του Σέρβου ο Λυκούρεσης. Από εδώ ξεκινάει και το περίφημο φαράγγι της Γκούρας που καταλήγει στην Κοκκινοράχη,με το ομώνυμο κεφαλάρι.
Ο όμορφος και γραφικός Ράφτης, με την καλύτερη υποδομή καταλυμάτων και αθλοπαιδιών, από τα χωριά της Ανω Ηραίας. Ξεχωρίζουμε το οχυρό ασκητήριο των Ταξιαρχών, τις Ενετικές Οχυρές Πούλιες και μέσα στο χωριό τις εκκλησίες των Αγ. Γεωργίου και Αγ. Δημητρίου.
Η Αγάλω με το πανέμορφο ηλιοβασίλεμα και η πανέμορφη Παλούμπα με τον πύργο του Πλαπούτα και τον λόφο Λενικό με τα λείψανα της Αρχαίας Ακρόπολης των Μελαινεών και το ξωκκλήσι της Ανάληψης.
Προχωρώντας ΝΑ θα συναντήσουμε τον Κοκκορά, με το γοητευτικό κεφαλάρι της Παναγίας, και τα Κακουρέικα στη δεξιά παραποτάμια κοιλάδα του Αλφειού, κτισμένο, εκεί που στην αρχαιότητα ήταν οι αρχαίες Μελαινεές. Πλούσια βλάστηση, κρυστάλλινα νερά με τέσσερα κεφαλάρια (με σημαντικότερο του Γκολέμη). Φεύγοντας από τα Κακουρέικα προς τον κάμπο της Ηραίας, βλέπουμε στα αριστερά μας πινακίδα προς Μυκηναϊκό τάφο που έχει μετατραπεί σε Χριστιανικό ναϊδριο. Το εκκλησάκι (μέσα στην σπηλιά του Λαγάφτη) είναι του Αγίου Αθανασίου Χριστιανουπόλεως.
Γυρίζοντας στο Σταυροδρόμι, ο δρόμος δυτικά μας πηγαίνει προς τα χωριά της Δυτικής Γορτυνίας με πρώτο το άγνωστο αλλά τόσο πλούσιο σε φυσικά και πολιτισμικά αξιοθέατα, Καλλιάνι, όπως το μισογκρεμισμένο πέτρινο ερείπιο της πρώτης Δημοτικής Σχολής, του χωριού (και μιας από τις παλαιότερες της περιοχής) κτισμένο το 1859. Βγαίνοντας από το Καλλιάνι στον δρόμο για Σταυροδρόμι, ακολουθούμε δεξιά την πινακίδα για το ιχθυοτροφείο στην ρεματιά Γούρνα (παλιός μυλότοπος της περιοχής). Εδώ, σε μία θαυμάσια τοποθεσία, στα νερά του Τουθόα λειτουργεί ιχθυοτροφείο με πέστροφες.
Πριν το Καλλιάνι, σύντομη διασταύρωση δύο χιλιομέτρων ΒΔ, μας πηγαίνει στην όμορφη Δόξα με τον μεγαλοπρεπή Ναό του Αγίου Νικολάου (1910) και το παλιό πετρόκτιστο Δημοτικό Σχολείο (1927).
Στην δυτική Γορτυνία, θα γνωρίσουμε αρκετά άγνωστα στο ευρύ κοινό χωριά, αλλά συνάμα τόσο όμορφα, όπως η Ελαία, με πολλές φυσικές ομορφιές (καταρράκτες), δίπλα στον Ερύμανθο, τελευταίο άκρο της Αρκαδίας πριν περάσουμε στον Ν. Ηλείας και τον Δήμο Φολόης.
Πίο ψηλά, η Χώρα, με τον ιστορικό ναό του Αγίου Αθανασίου (που το ξύλινο τέμπλο του «κοσμούν» τρύπες από τις σφαίρες με τις οποίες οι Γερμανοί εκτέλεσαν εντός του ναού στις 23-08-1943, ένδεκα κατοίκους του χωριού) και λίγο έξω από την Χώρα την Μονή Καπέλης και το φαράγγι του Ερύμανθου με το πουρνογέφυρο (1718).
Βορειότερα της Χώρας, οι Ράχες, πανέμορφο χωριό των Τροπαίων κτισμένο σε κορυφή υψώματος με απεριόριστη θέα σε όλο τον ορίζοντα (Χελμό, Λαγκάδια, Ηραία, Λάλα). Ο δρόμος από τις Ράχες κατηφορίζει νότια προς το Τουμπίτσι, κτισμένο πλάι στον Λάδωνα με την παλιά πετρόκτιστη γέφυρα να στέκεται δίπλα στην νέα της κύριας οδικής αρτηρίας.
Από το Τουμπίτσι μία εναλλακτική χωμάτινη διαδρομή, που ξεκινά αριστερά της γέφυρας του Λάδωνα, μας οδηγεί στον δρόμο προς το χωριό Βούτση, περνώντας από μικρούς οικισμούς όπως η Αρσινόη και το Σταυρί. Εδώ θα συναντήσουμε το πανέμορφο πέτρινο γεφύρι, στην θέση της Αρχαίας Γέφυρας, που ένωνε τις όχθες του ποταμού Αρσην. Ο ποταμός Αρσην, αναφέρεται σε κείμενα της αρχαιότητας που περιγράφουν την περιοχή της Αρχαίας Θέλπουσας.
Η Αρχαία Θέλπουσα κάλυπτε μία έκταση από το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο της ΔΕΗ (στον Κάτω Σπάθαρη, βόρεια από το Τουμπίτσι) μέχρι το Χρυσοχώρι, στην Ηραία. Άκμασε τους κλασσικούς χρόνους μέχρι τον 4ο μ.χ. όταν και την διαδέχθηκε η Αρχαία Βάναινα. Ερείπια της θα συναντήσουμε βόρεια από το Τουμπίτσι μετά την διασταύρωση για Βάναινα (μετά το γεφυράκι), ακολουθώντας δεξιά χωματόδρομο που θα μας οδηγήσει στα ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής του Αι-Γιάννη (5ου μ.χ.) με πλήθος αρχαίων ευρημάτων, πιθανότατα από ιερό του Ασκληπιού. Λίγα μέτρα πιο πάνω θα συναντήσουμε ερείπια οικοδομημάτων, πιθανότατα Ρωμαϊκών Λουτρών.
Στην κοντινή Βάναινα, σε μία ειδυλλιακή τοποθεσία με νερά και πλατάνια θα δούμε το εκκλησάκι της Παναγίας, κτισμένο σε ερείπια παλαιοχριστιανικού ναού.
Μετά τον Κάτω Σπάθαρη και το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο της ΔΕΗ ο δρόμος ανηφορίζει δεξιά προς τον άγνωστο, αλλά τόσο όμορφο Σπάθαρη, με τα πετρόκτιστα σπίτια του και το αρχιτεκτονικό του στολίδι, το Δημοτικό Σχολείο, δωρεά Ανδρέα Συγγρού. Από τον Σπάθαρη χωματόδρομος μας οδηγεί στην θέση Κιόση, από όπου ξεκινά μονοπάτι που διασχίζει το φαράγγι του Σπάθαρη και καταλήγει μετά από τρίωρη διαδρομή στον Κάτω Σπάθαρη. Στον δρόμο για το Κιόσι, θα δούμε αριστερά μας στο βάθος τον απότομο βράχο που πάνω του είναι κτισμένη η Ι.Μ. της Κλειβωκάς (προσβάσιμη από τον δρόμο της Κοντοβάζαινας). Απέναντί της χωμένα στα απότομα βράχια είναι τα οχυρωμένα Μαγαζιά (όπου βρήκαν καταφύγιο οι κυνηγημένοι από τον Ιμπραήμ Έλληνες).
Από το Σταυροδρόμι, ανατολικά, ο κύριος επαρχιακός δρόμος κατευθύνεται προς το Λευκοχώρι με το ασκητήριο του Αι-Γιώργη και στην συνέχεια στο χωριό των μαστόρων της πέτρας, τα Λαγκάδια, με τα πανέμορφα πετρόκτιστα κτίσματα.
Βόρεια και ανατολικά από το Σταυροδρόμι, το Βυζίκι και τα Τρόπαια θα γνωρίσουμε τα χωριά που βρίσκονται στην νότια πλευρά της Λίμνης του Λάδωνα, τον Γαλατά και το Περδικονέρι (με θέα ανατολικά τους, τους μισογκρεμισμένους πύργους του κάστρου της βαρονίας της Ακοβας), τον Συριαμάκο, τον Μπουλιάρη, και την Φτεριά, τον τελευταίο παραλίμνιο οικισμό, της τεχνητής λίμνης, πριν φτάσουμε στο Γεφύρι της Κυράς (που άλλοτε ξεπροβάλει και άλλοτε χάνεται μέσα στα νερά της λίμνης). Ξεχωρίζουμε στις όχθες της λίμνης, κάτω από τον οικισμό, το κεφαλάρι με τις πηγές και τον βυθισμένο, μέσα στα νερά της λίμνης, νερόμυλο.
Από την βόρεια και δυτική πλευρά της λίμνης θα γνωρίσουμε τα ξεχασμένα χωριά της Πέρας Μεριάς, με άγνωστες ομορφιές, όπως η παραλίμνια Μουριά, η ορεινή και απομονωμένη Ξηροκαρίταινα, η Δήμητρα με το πανέμορφο φαράγγι του Λάδωνα, όπου διαδρομή μέσα από το φαράγγι φθάνει μέχρι το φράγμα της λίμνης.
Τα Βάχλια με την αρχαία Θαλειάδα και την Μονή της Αγίας Παρασκευής και τα Πέρα Βάχλια με τις πηγές της Λεσινίτσας και την Παναγία των Βράχων.
Το αρχοντοχώρι την Κοντοβάζαινα με τις τέσσερις συνοικίες της, και πάνω από αυτήν στο Αφροδίσιο όρος το ιερό της Αφροδίτης της Ερυκίνης και το ξωκκλήσι του Αγίου Πέτρου, και ΒΔ, το Βελημάχι με το εκκλησάκι της Ανάληψης στην κορυφή του Αφροδισίου όρους.
Το Βυδιάκι με το αρχαίο τείχος και το πανέμορφο γεφύρι του Δομοκού στον Ερύμανθο (προσβάσιμο ευκολότερα από την απέναντι πλευρά της Ηλείας), και το Μοναστηράκι με τον πύργο του Αλι-Φαρμάκη και την προτομή του γέρου του Μωριά.
Από την ανατολική πλευρά της Λίμνης, και το Γεφύρι της Κυράς της Κυράς θα ανηφορίσουμε προς την Μυγδαλιά, τον Παλαιόπυργο με τα ερείπια του φράγκικου πύργου – παρατηρητηρίου δίπλα στην εκκλησία του Αι-Γιώργη, την Πουρναριά, 'πύλη εισόδου' στην περιοχή της λίμνης, ερχόμενοι από Δάφνη, το Κουρούβελι και τους Ολομάδες, με την σπηλιά του Αγιο-Ταξιάρχη ανάμεσα τους, λαξευμένη μέσα σε απόκρημνο βράχο, για να καταλήξουμε στο Βαλτεσινίκο, ένα από το ομορφότερα Γορτυνιακά χωριά με σημαντική τουριστική υποδομή.
Παραδοσιακά σπίτια, εκκλησίες, φύση, μονοπάτια συνθέτουν ένα σύνολο που θα ικανοποιήσει και τον πιο απαιτητικό ταξιδευτή. Τρία χιλιόμετρα έξω από το Βαλτεσινίκο, στον δρόμο προς Ολομάδες, θα συναντήσουμε το Παλαιομονάστηρο, στο φαράγγι του Κάψαλη, αφιερωμένο στον Aγιο Νικόλαο και την Ανάληψη. Παλιό (του 1550) και ιστορικό μοναστήρι χτισμένο μέσα σε σπήλαιο στο βράχο.
Από το Βαλτεσινίκο ο δρόμος οδηγεί ΝΑ στα Μαγούλιανα, που στα 1.250μ. είναι το υψηλότερο κατοικημένο χωριό της Πελοποννήσου. Από πάνω του, με απέραντη θέα προς κάθε μεριά της Πελοποννήσου, στέκει ψηλά, στα 1450μ., το φράγκικο κάστρο του Αργυροκάστρου.
Ο δρόμος από τα Μαγούλιανα, συνεχίζει ΝΑ και συναντά τον κεντρικό δρόμο Βυτίνας – Δημητσάνας. Αριστερά, ΒΑ, θα κατευθυνθούμε (5 χλμ.) προς την κοσμοπολίτικη αλλά όχι άδικα, Βυτίνα, με την σημαντική τουριστική υποδομή και την όμορφη φύση την οποία θα χαρούμε μέσα από ατελείωτους περιπάτους. Ενας από αυτούς ακολουθεί το μονοπάτι προς το γεφύρι Ζαρζί στον Μυλάοντα ποταμό και μετά προς το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου.
Η Βυτίνα, και οι περιοχές γύρω από αυτήν, εξαιτίας του πολύ καλού ορεινού τους κλίματος, ήταν τόποι που προτιμήθηκαν για την δημιουργία Σανατορίων την εποχή της έξαρσης της φυματίωσης στα χρόνια του μεσοπολέμου. Τα κυριότερα από αυτά ήταν στο δρόμο προς Βαλτεσινίκο, το Σανατόριο της Μάννας (που κτίσθηκε το 1925-28 με εράνους και πρωτοβουλία της αδελφής του Παύλου Μελά, Αννας - γνωστής ως Μάννας), το Σανατόριο 'Ιθώμης' Αγιος Τρύφων που κτίσθηκε το 1927-28 από τον πνευμονολόγο Μπόμπολα, και διέκοψε την λειτουργία του το 1941 και το ημιτελές σανατόριο των πνευμονολόγων Μπόμπολα – Γερουλάνου, λίγο έξω από την Αλωνίσταινα, πριν στρίψουμε για Κοκκινόβρυση (από πάνω του βρίσκεται η Δίπορτη Σπηλιά, καταφύγιο των Ελλήνων όταν τους κατεδίωκαν οι Τούρκοι). Σήμερα, και τα τρία, στέκονται ερειπωμένα κουφάρια μέσα στο ελατόφυτο τοπίο που τα περιτριγυρίζει.
Δίπλα στην κοσμική και τουριστική Βυτίνα, θα συναντήσουμε χωριά λιγότερα γνωστά αλλά πλούσια σε σημεία ενδιαφέροντος αν και δεν πέρασαν ποτέ στην πρώτη γραμμή, όπως η Νυμφασία, μόλις 3χλμ. βόρεια από την Βυτίνα, με πολλά και όμορφα αξιοθέατα, την Μονή Κερνίτσας, το γεφύρι της Τζαβάραινας στον Μυλάοντα ποταμό, το ασκητήριο της Σφυρίδας, τα δασικά της μονοπάτια και τις πετρόκτιστες βρύσες της. Λίγο βορειότερα από την Νυμφασία, η Καμενίτσα, με το νεολιθικό σπήλαιο και το ασκητήριο της Ανάληψης στο οποίο θα φθάσουμε διασχίζοντας τον Μυλάοντα ποταμό.
Από την Καμενίτσα, ο δρόμος ανηφορίζει ΒΔ προς τα χωριά Πράσινο και Αγρίδι, με την εκκλησία της Αγίας Τριάδος (1865) με το εντυπωσιακό τέμπλο και από εκεί δυτικά στις πλαγιές του Δρακοβουνίου, προς το Θεόκτιστο και το Δρακοβούνι, εκεί που το 1944 έγινε η ιστορική μάχη της Γόγλοβας εναντίον των Γερμανών.
Νότια από την Βυτίνα ο δρόμος περνά από το Μεθύδριο, που πήρε το όνομά του από το αρχαίο Μεθύδριο του οποίου τα λιγοστά παρατημένα μέσα στα αγκάθια ερείπια θα βρούμε στον δρόμο προς την Μονή των Αγ. Θεοδώρων, ανηφορίζοντας προς Ελάτη. Από εκεί, ο δρόμος, συνεχίζει στο έρημο σήμερα Πυργάκι και καταλήγει στην Ελάτη, όμορφο χωριό στα 1.200μ., μέσα στα έλατα. Ξεχωρίζουμε την εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου και την ανακαινισμένη εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής. Από εδώ ο δρόμος προχωρά προς τον ΟΤΑ της Τρίπολης και το Χρυσοβίτσι.
Αν από τα Μαγούλιανα, αντί να στρίψουμε αριστερά ΒΑ προς Βυτίνα κινηθούμε δεξιά ΝΔ προς Δημητσάνα, θα περάσουμε από την Καρκαλού, στην οποία έχει αναπτυχθεί, τα τελευταία χρόνια, σημαντική τουριστική υποδομή. Εδώ στον λόφο ΝΑ του χωριού, μετά από μία πολύ όμορφη πεζοπορία μέσα στα έλατα, θα ανακαλύψουμε τα λιγοστά ερείπια της αρχαίας Θεισόας, με τα θεμέλια ιερού του Μεγάλου Θεού-Δία. Ο δρόμος που φεύγει ΝΔ της Καρκαλού, μας ανεβάζει σε 4χλμ. στο χωριό Ράδου. Παραδοσιακός καταπράσινος οικισμός μέσα στα έλατα, που προσφέρεται για ορεινές αποδράσεις. Στα 1.200 μέτρα, προσφέρει ωραία δροσιά το καλοκαίρι και πλούσιο χιόνι τον χειμώνα.
Συνεχίζοντας ΝΔ θα φθάσουμε στην ιστορική Δημητσάνα πατρίδα του Εθνομάρτυρα Γρηγορίου του Ε’, με την πληθώρα από αξιοθέατα και σημαντική τουριστική υποδομή, και κοντά της τα άγνωστα σε πολλούς αλλά πανέμορφα χωριά της περιοχής, όπως η Ζάτουνα, τόπος εξορίας του Μ. Θεοδωράκη που στεγάζει και το μουσείο του, ή ο Βλόγγος, με γοητευτική θέα προς το Ιόνιο πέλαγος, που τα λιτά πετρόκτιστα σπίτια του έχουν προταθεί από το ΤΕΕ όπως τύχουν πρώτου βαθμού προστασίας, σύμφωνα με τα πρότυπα της ΕΕ, και λίγο πιο κάτω η Μελισσόπετρα, πατρίδα του μεγάλου μουσουργού μας, Δημήτρη Μητρόπουλου.
Στην Δημητσάνα, μην παραλείψετε να επισκεφθείτε το πολύ ενδιαφέρον υπαίθριο μουσείο υδροκίνησης, που δημιουργήθηκε το 1997 κάτω από το κεφαλάρι του Αι-Γιάννη, στην θέση όπου την προβιομηχανική εποχή λειτουργούσαν παραδοσιακές μονάδες με κινητήρια δύναμη το νερό (νερόμυλος - νεροτριβή - βυρσοδεψείο - μπαρουτόμυλοι - δεξαμενές).
Λίγο έξω από την Δημητσάνα, θα επισκεφθούμε τον Λινό των Κολοκτρωναίων δίπλα στην Μονή Αιμυαλών, όπου το 1806 ομάδα έξι κλεφτών υπό τον Γιάννο Ζορμπά (Κολοκοτρώνη) βρήκαν ηρωικό αλλά τραγικό θάνατο.
Δέκα περίπου χιλιόμετρα νότια από την Δημητσάνα θα φθάσουμε στην Στεμνίτσα, το ομορφότερο για κάποιους, Αρκαδικό χωριό, με την ιστορική Μονή της Χρυσοπηγής, που ιδρύθηκε το 1443 και στην οποία συνεδρίαζε η Α' Πελοποννησιακή Γερουσία. Χωριό όπου αναπτύχθηκε η τέχνη της μεταλλοτεχνίας η οποία διδάσκεται μέχρι σήμερα στην εκεί δημόσια σχολή της Αργυροχρυσοχοΐας.
Βγαίνοντας από την Στεμνίτσα, στον δρόμο προς Δημητσάνα, θα συναντήσουμε στα δεξιά μας πινακίδα προς Αγιο Δημήτριο. Εδώ σήμερα σώζονται τα λείψανα της μονής του Αγίου Δημητρίου η οποία πυρπολήθηκε και καταστράφηκε από τους Αλβανούς το 1779 στα Ορλωφικά.
Αλλά και στα πέριξ χωριά της Στεμνίτσας και της Δημητσάνας, τι να πρωτοδεί κανείς; Το Ζυγοβίτσι με το μνημείο του σώματος των Αθανάτων , και την εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος με τον πολυέλαιο,που έφερε σαν λάφυρο από το σαράι της Τριπολιτσάς ο Κολοκοτρώνης, το Παλαιοχώρι που στον πλάτανο των Αγ. Αναργύρων αποφάσιζαν οι Κολοκοτρωναίοι με τους προεστούς του χωριού για την συμμετοχή στον αγώνα της ανεξαρτησίας, αλλά και με τις όμορφες αποδράσεις στον Λούσιο (στο γεφύρι του Κοντού - 1864) και το φαράγγι του, ή το υποδειγματικά φροντισμένο Ελληνικό με τα παραδοσιακά πηγάδια στην είσοδό του?
Από το Ελληνικό συνεχίζοντας ΝΑ θα περάσουμε από τα χωριά Σύρνα, Ψάρι, Παλαμάρι και Παύλια πριν φθάσουμε στα χωριά της Μεγαλόπολης. Συνεχίζοντας νότια θα κατευθυνθούμε προς την όμορφη Καρύταινα.
Στον δρόμο από Στεμνίτσα προς Ελληνικό θα συναντήσουμε πινακίδα που θα μας κατευθύνει προς την Αρχαία Γόρτυνα και την Ι.Μ. Ιωάννου του Προδρόμου πάνω από τον Λούσιο. Από εκεί ξεκινούν δύο πανέμορφα μονοπάτια. Το ένα δεξιά μας οδηγεί προς τις Μονές Φιλοσόφου την παλαιά]Παλαιά Μονή Φιλοσόφου και την νέα, ενώ το δεύτερο κατηφορίζει προς τα ορμητικά νερά του Λούσιου και την παλιά νεροτριβή της Μονής του Προδρόμου, και από εκεί συνεχίζει, και καταλήγει στην αρχαία Γόρτυνα, στο σημείο που θα συναντήσουμε το γεφύρι και την νεροτριβή του Κόκκορη και το βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα (10ου – 11ου αιώνα).
Κάτω από το γεφύρι του Κόκκορη, στην Αρχαία Γόρτυνα, οι τολμηροί μπορούν να κολυμπήσουν στα παγωμένα νερά του Λούσιου. Από εδώ ξεκινούν και rafters οι οποίοι κάνουν την διαδρομή προς το Ατσιχωλίτικο γεφύρι.
Η Αρχαία Γόρτυς είναι κτισμένη στην δεξιά (ανατολική) όχθη του Λούσιου και καλύπτει μία έκταση που ξεκινά από τον ναό του Ασκληπιού και τα ιαματικά Λουτρά (4 Χλμ. ΒΑ του Ατσιχώλου), και φτάνει στην ακρόπολη της Γόρτυνας, 2.5Χλμ. ανατολικά του Ατσιχώλου.
Η Γορτυνία είναι τόσο πλούσια σε σημεία ενδιαφέροντος που είναι πολύ δύσκολο όλα αυτά να περιγραφούν σε ένα συνοπτικό κείμενο χωρίς να «αδικήσουμε» κάποιο από αυτά. Αυτές, λοιπόν, είναι μερικές μόνο από τις επιλογές μας που σας προτείνουμε να επισκεφθείτε εξερευνώντας την ευρύτερη περιοχή της. Αναζητείστε πολύ περισσότερες μέσα από τις σελίδες του Exploring Greece.
