Εξερευνήστε την Τρίπολη
Η Τρίπολη είναι ο μεγαλύτερος ΟΤΑ της Αρκαδίας και αποτελείται από οκτώ Δημοτικές Ενότητες: Φαλάνθου, Τρίπολης, Τεγέας, Σκιρίτιδας, Μαντινείας, Λεβιδίου, Κορυθίου και Βαλτετσίου. Ανατολικά του συνορεύει με την Αργολίδα (ΒΑ) και την Κυνουρία (ΝΑ), νότια με Λακωνία, δυτικά με τον ΟΤΑ Μεγαλόπολης (ΝΔ) και την Γορτυνία (ΒΔ) και βόρεια με Αχαία (στο ύψος του Δάρα) και Κορινθία.
Εδρα του ΟΤΑ είναι η Τρίπολη, πρωτεύουσα και του Νομού Αρκαδίας, κτισμένη σύγχρονα στην θέση της ιστορικής Τριπολιτσάς, της οποίας η άλωση το 1821 ήταν καθοριστική για τον Αγώνα της Εθνικής Ανεξαρτησίας. Πολλά τα σημεία ενδιαφέροντος μέσα στην πόλη, όπως το Αρχαιολογικό μουσείο, στεγασμένο σε νεοκλασικό του Τσίλερ, με πλούσια αφιερώματα της Κλασσικής, Ελληνιστικής και Ρωμαϊκής περιόδου, και το Πολεμικό Μουσείο, με πλούσιο υλικό από τα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης.
Την πόλη στολίζουν όμορφα νεοκλασικά κτίρια, όπως το πανέμορφο Μαλλιαροπούλειο Θέατρο. που κτίσθηκε την περίοδο 1905-1910, από τον Α. Μεταξά, και στην σκηνή του εμφανίσθηκαν καλλιτέχνες όπως η Μ. Κοτοπούλη, ο Α. Βέακης, η Σ. Βέμπο κ.α., η οικία Καρυωτάκη, έδρα σήμερα του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, και το Ματζούνειο οίκημα, κτισμένο το 1856, στο ισόγειο του οποίου σήμερα στεγάζεται η Φιλαρμονική του Δήμου Τριπόλεως.
Αρχιτεκτονικό στολίδι αποτελεί και ο κεντρικός σιδηροδρομικός σταθμός της πόλης, εκτός λειτουργίας σήμερα, που κτίσθηκε το 1890. Την πόλη ομορφαίνουν αρκετές πλατείες και πεζόδρομοι, όπως η πλατεία και το πάρκο του Αρεως, τα μεγαλύτερα της Τρίπολης στον χώρο που ήταν παλιά το σαράι του Πασά. Εδώ θα δούμε, μεταξύ άλλων, τις προτομές πολλών αγωνιστών της επανάστασης και την στήλη των προκρίτων. Επίσης, η πλατεία Πετρίνου, παλιά χώρος της αγοράς του σιταριού, όπου ξεχωρίζει στα δυτικά της το Μαλλιαροπούλειο θέατρο και η πλατεία Ανεξαρτησίας με το νεοκλασικό κτίριο της Νομαρχίας, κτισμένο το 1861, και τα πετρόκτιστα κτίρια της ΕΡΤ και του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Στο κέντρο της πόλης, βρίσκεται η πλατεία του Αγίου Βασιλείου, με την μεγαλόπρεπη εκκλησία του Αγίου Βασιλείου, διαμορφωμένη στην θέση της μεγαλύτερης πλατείας, της οθωμανικής Τριπολιτσάς.
Νότια της Τρίπολης, πλήθος χωριά, το καθένα με την δική του ιστορία, όπως το Νεοχώρι με την ιστορική μονή Βαρσών, το Παρθένι με τον πανέμορφο σιδηροδρομικό του σταθμό, τα Αγιωργίτικα, στους δρόμους του κρασιού, με τους προϊστορικούς μεταλλουργικούς κλιβάνους και λίγο ανατολικότερα την ερειπωμένη βυζαντινή πολιτεία του Μουχλί, που κτίσθηκε το 1296 και καταστράφηκε το 1460 από τους Τούρκους.
Η πανέμορφη Αλέα, με τα εντυπωσιακά νεοκλασικά και τον μεγαλοπρεπή ναό της Αλέας Αθηνάς και αμέσως μετά το πάρκο της Επισκοπής, που λες και έχει αποτυπώματα από κάθε ιστορική περίοδο, και δυτικότερα το Παλλάντιο, από όπου ξεκίνησε ο βασιλιάς Εύανδρος για να ιδρύσει την αρχαία Ρώμη, προς τιμήν του δε, οι Ρωμαίοι ονόμασαν Παλαντίνο έναν από τους επτά λόφους της μεγάλης πόλης.
Προχωρώντας νοτιότερα, στον δρόμο για Σπάρτη, η Βλαχοκερασιά, παραδοσιακός οικισμός, κατάφυτος από την πυκνή βλάστηση με πλατάνια, καστανιές, καρυδιές και κερασιές του τεχνητού δρυμού της Σκυρίτιδας, δημιούργημα ζωής του Τάσου Στεφάνου, για να καταλήξουμε έξω από την Αγία Βαρβάρα, στην γέφυρα του ποταμού Ευρώτα, μετά τον έρημο οικισμό Αχούρι.
Ανατολικά από τον Μανθυρέα, η Κάνδαλος, με την πανέμορφη θέα από τα ψηλά του Προφήτη Ηλία στα 1.100μ., προς την αποξηραμένη λίμνη Τάκα, σήμερα τεχνητός αποταμιευτήρας και υδροβιότοπος της περιοχής, και νότια του Μανθυρέα η Κερασιά, με τα πετρόκτιστα σπίτια της και τα λιγοστά ερείπια του οικισμού Οίον, της Αρχαίας Σκιρίτιδας, στο ύψωμα πίσω από την Εκκλησία του Αι-Γιάννη, στο ΒΔ άκρο του χωριού.
Ο δρόμος ΝΔ της Τρίπολης θα μας οδηγήσει με παράκαμψη στα δυτικά, πρώτα στο παλιό Σανατώριο της Μάκρης και μετά στο ιστορικό Βαλτέτσι, παραδοσιακός οικισμός, με τους ανακαινισμένους ανεμόμυλους στην κορυφή του λόφου στην είσοδο του χωριού. Εδώ ο Κολοκοτρώνης ίδρυσε το πρώτο του στρατόπεδο της επανάστασης και τον Μάιο του 1821 κατανίκησε τον στρατό των Τουρκαλβανών.
Συνεχίζοντας ΝΔ θα επισκεφθούμε τους Αραχαμίτες, όπου πρόσφατα σε ανασκαφές του Φινλανδικού Ινστιτούτο Αθηνών, εντοπίστηκε το ιερό της Αρτέμιδος Λυκοάτιδας (το μοναδικό γνωστό ιερό της Θεάς στην Ελλάδα) και 4.5χλμ. νότια, την Ασέα, πατρίδα του ποιητή μας Νίκου Γκάτσου, που στην κορυφή του λόφου του Προφήτη Ηλία έχουν ανασκαφεί θεμέλια δωρικού ναού.
Από την νότια πλευρά του παλιού επαρχιακού δρόμου Τρίπολης – Μεγαλόπολης, και αφού περάσουμε από τον όμορφο Σιδηροδρομικό σταθμό της Κάτω Ασεάς (με τον λόφο του παλαιοκάστρου στα βόρεια της), θα γνωρίσουμε χωριά όπως ο Μάναρης, με την εντυπωσιακή οκτάτοξη λίθινη τρενογέφυρα (η μεγαλύτερη της Ελλάδας), την οποία σχεδίασαν Γάλλοι μηχανικοί στα τέλη του 19ου αιώνα (πραγματικό τεχνικό θαύμα για την εποχή της) και ο Πάπαρης, με τον πανέμορφο ερειπωμένο φράγκικο πύργο που έκτισαν οι Φράγκοι για να ελέγχουν το οδικό δίκτυο της περιοχής, να δεσπόζει πάνω από το χωριό.
Κατεβαίνοντας νοτιότερα προς τις Καλτεζές, θα συναντήσουμε το ιστορικό μοναστήρι του Αγίου Νικολάου Καλτεζών (κτίσθηκε το 1696 στα ερείπια παλιού μοναστηριού του έτος 1233). Εδώ τον Μάιο του 1821 συγκροτήθηκε η Πελοποννησιακή Γερουσία, πρώτη κυβέρνηση του επαναστατημένου Ελληνικού έθνους. Νοτιοδυτικά της Μονής, θα εξερευνήσουμε την φημισμένη ξεχασμένη βυζαντινή καστροπολιτεία της Παλαιοχώρας, η οποία κάποτε αριθμούσε περισσότερες από 2.000 ψυχές και 300 εκκλησίες, και σήμερα τα ερείπια της είναι καλά κρυμμένα σε δυσπρόσιτες πλαγιές και κορυφές που θα χρειασθείτε οδηγό για να τα ανακαλύψετε.
Ανατολικά της Τρίπολης, θα ανεβούμε στα ιστορικά Τρίκορφα. Εδώ έδωσαν τις μάχες τους οι επαναστατημένοι Έλληνες κατά των Τούρκων. Τα Ταμπούρια (το ανατολικό του Υψηλάντη και το δυτικό του Κολοκοτρώνη) βρίσκονται σε πετρώδη περιοχή με θέα προς την Τρίπολη, πριν την Συλίμνα. Ανεβαίνοντας προς το μνημείο στα Τρίκορφα, αξίζει να κάνουμε μία παράκαμψη αριστερά για να δούμε τα ερείπια της παλιάς δεξαμενής της Τρίπολης, στην Μάνα του Νερού. Περπατώντας λίγα μέτρα ακόμη θα αντικρίσουμε τα ερείπια ενετικής υδατογέφυρας.
Από την Συλίμνα συνεχίζοντας ΒΑ θα γνωρίσουμε τα χωριά του Μαινάλου και των ελατοσκεπασμένων πλαγιών του, όπως την πανέμορφη Αλωνίσταινα, πατρίδα της μητέρας του Θ. Κολοκοτρώνη, της Ζαμπίας Κωτσάκη, το Χρυσοβίτσι με την εκκλησία της Κοίμησης και την εικόνα της Παναγίας που προσκύνησε ο Κολοκοτρώνης, τα πετρόκτιστα σπίτια και βρύσες του και το μουσείο Δασικής Ιστορίας του Μαινάλου, το ομώνυμο χωριό Μαίναλο με τα ερείπια από την ανασκαφή του ναού της Λυκοάτιδας Αρτέμιδας (αν και πρόσφατα αυτός πιστεύεται ότι ανασκάφηκε στους Αραχαμίτες).
Το σπίτι των Κολοκοτρωναίων στο Λιμποβίσι, την Ανω Δαβιά με τα ερείπια του μεσαιωνικού κάστρου στην κορυφή του απέναντι από το χωριό λόφου, την Πιάνα με τους φούρνους της επανάστασης, τον εντυπωσιακό ναό του Αγίου Γεωργίου και την σπηλιά του Πανός και το όμορφο Ροεινό, στα 1.100 μέτρα, στην θέση της μεσαιωνικής πόλης Ορεινόν, όπου λειτουργούσε βυζαντινή μονή (της Παναγίας) και ξεχωρίζουμε τον ναό του Αγίου Γεωργίου, τις πετρόκτιστες βρύσες του και την φύση που το περιτριγυρίζει.
Από την Αλωνίσταινα ξεκινά όμορφος αμαξιτός δρόμος που ανεβαίνει τις δυτικές πλαγιές του Μαινάλου, μέσα από ένα ελατόφυτο τοπίο, και καταλήγει στο οροπέδιο της οστρακίνας στα 1.600μ. και στο εκεί μικρό χιονοδρομικό κέντρο του Μαινάλου (με ψηλότερη κορυφή τον Προφήτη Ηλία στα 1.980μ.). Το Μαίναλο διασχίζουν πολλοί δασικοί δρόμοι και μονοπάτια που προσφέρονται τόσο για ορειβασία όσο και για απλή πεζοπορία. Χαρακτηριστικές διαδρομές είναι στο Δυτικό Μαίναλο η διάσχιση Ελάτης – Ξεροβούνι – Ράδου, από το Λεβίδι η ανάβαση στο ορειβατικό καταφύγιο και από εκεί στο Ροεινό, και οι διαδρομές Αλωνίσταινα – Λεβίδι και Βυτίνα – Βλαχέρνα.
Ακολουθώντας τον αμαξιτό δρόμο και κατεβαίνοντας από την ανατολική πλευρά της Οστρακίνας θα περάσουμε από τον Καρδαρά και θα ξεκινήσουμε νότια και ανατολικά την εξερεύνηση του Μαντινειακού πεδίου ενώ βόρεια και ανατολικά αυτήν του Ορχομένειου πεδίου.
Στην είσοδο του Μαντινειακού πεδίου στέκεται η Κάψια με την επί τού δρόμου μεγαλοπρεπή εκκλησία του Αγίου Νικολάου που κτίσθηκε το 1912. Αυτό όμως που ξεχωρίζουμε στην Κάψια είναι το πανέμορφο της σπήλαιο ένα από τα 10 καλύτερα Ελληνικά Σπήλαια, και δίπλα του τις καταβόθρες του Μαντινειακού κάμπου που αποστραγγίζουν τα νερά όλου του κάμπου και τα ρίχνουν στην θάλασσα στην περιοχή Λιλέικα στην θέση «Ανάβαλος Ξηροπήγαδου» (Λιλέικο μάτι). Η θέση της Κάψιας ήταν κομβική από την αρχαιότητα. Στο πάνω μέρος του χωριού θα μπορέσουμε να δούμε τις αυλακιές του αρχαίου καρόδρομου που ένωνε την αρχαία Μαντινεία με την Μεγαλόπολη.
Η Κάψια είναι και η από ΒΔ είσοδός μας στους δρόμους του κρασιού, του Μαντινειακού κάμπου. Στο χωριό μπορούμε να επισκεφθούμε το παραδοσιακό οινοποιείο του Καλόγρη που λειτουργεί σε ένα πέτρινο σπίτι κτισμένο το 1798. Εδώ κοινοποιείται, παλαιώνεται και εμφιαλώνεται εξαιρετικός οίνος από βιολογικούς αμπελώνες.
Ο αρχαιολογικός χώρος της αρχαίας Μαντινείας (την κατά Πολύβιο «αρχαιότατη και μεγίστη πόλη της Αρκαδίας»), απέναντι από τον ανορθόδοξο ναό της Αγίας Φωτεινής, στην μέση του Μαντινειακού κάμπου, αποτελεί το σημαντικότερο αξιοθέατο της περιοχής. Βόρεια του αρχαιολογικού χώρου, στον χαμηλό λόφο Γκορτσούλι, θα βρούμε λείψανα αρχαίων ναών και θεμέλια κτισμάτων Πρωτοελλαδικής και Ελληνιστικής Εποχής.
Λίγα χιλιόμετρα ΝΑ, της Μαντινείας, απέναντι από την Μηλιά, ο Θ. Σπυρόπουλος ανέσκαψε μεγαλιθικό κτίσμα που ταυτίσθηκε με τον τάφο του Θηβαίου Επαμεινώνδα (ο οποίος σκοτώθηκε το 362 πχ. στην φημισμένη μάχη της Μαντινείας).
Ο δρόμος μετά την Μαντινεία, προχωρά ΒΑ προς Αρτεμίσιο και Πικέρνι για να καταλήξει στο χωριό Σάγκα, ΒΔ της σήραγγας του Αρτεμισίου. Από εδώ χωματόδρομος που φεύγει αριστερά του χωριού προς το Λύρκειο όρος, μας οδηγεί μετά από μία κακοτράχαλη διαδρομή (που θα χρειασθούμε την βοήθεια του 4x4) στα 1.100μ στο εκκλησάκι του Πρ. Ηλία. Σηματοδοτημένο μονοπάτι 300μ. θα μας οδηγήσει στο εντυπωσιακό πέρασμα της Κλίμακας, εκεί στον δρόμο που είχαν ανοίξει οι αρχαίοι μέσα από τον βράχο και από όπου πέρασαν ο Φειδιππίδης και ο Παυσανίας.
Από τον Σάνγκα, ο δρόμος προχωρά νότια και μας οδηγεί στο μεγαλοχώρι της όμορφης Νεστάνης, κτισμένης κάτω από τον φοβερό και απόκρημνο βράχο του Γουλά, που σε μια πλευρά του, έχει κτισθεί η Μονή της Παναγίας της Γοργοεπικόου και στην κορυφή του ήταν κτισμένο κάστρο και σήμερα θα βρούμε το εκκλησάκι του Αι-Γιώργη. Ενα από τα καλύτερα σημεία για να απολαύσουμε την θέα προς το 'Αργόν Πεδίο' των Αρχαίων, αν και η ανάβαση στην κορυφή είναι αρκετά επίπονη λόγω της σαθρότητας του εδάφους.
Στην είσοδο της Νεστάνης και απέναντι από το χωριό βρίσκεται η αρχαία ακρόπολη της πόλης (και η εκκλησία της Ανάληψης, με τις βάσεις του αρχαίου ανακτόρου γύρω της) και η Φιλίππειος κρήνη, η οποία κτίσθηκε το 1845 στο σημείο που στρατοπέδευσε ο βασιλιάς Φίλιππος τον 4ο π.χ. Αιώνα. Στην δεξιά της πλευρά υπάρχει εντοιχισμένη απελευθερωτική επιγραφή του 1ου μ.χ. αιώνα.
Νότια της Νεστάνης θα συναντήσουμε τον Λουκά με το ασκητήριο του Αγίου Βασιλείου, από όπου όπου η θέα από τα 920μ, προς τον κάτω κάμπο και τον Λουκά, με τους γύρω λόφους του, είναι εντυπωσιακή, όπως και τον φράγκικο πύργο παρατήρησης (που παρόμοιοι του είχαν κτισθεί αρκετοί, για τον σκοπό αυτό, γύρω από τους κάμπους της Μαντινείας και του Ορχομενού).
Αν από τον Καρδαρά κινηθούμε ΒΔ θα κατευθυνθούμε προς το κεφαλοχώρι του Λεβιδίου με την ευρύχωρη πλατεία του, που στην μία μεριά της βρίσκεται η βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του προφήτη Προδρόμου και στην κορυφή του χωριού ο ναός των Ταξιαρχών με εικονογράφηση του 1719 και τα δυο του ρολόγια σταματημένα τη στιγμή της ανατίναξης του από τους Γερμανούς, για να σιγήσουν τον ήχο της καμπάνας του.
Από το Λεβίδι ο επαρχιακός δρόμος (ο γνωστός μας και ως Δ111) συνεχίζει προς Βλαχέρνα και Παναγίτσα ενώ μικρότερος δρόμος φεύγει ΒΑ προς τον Ορχομενό. Στην έξοδο προς Ορχομενό, θα συναντήσουμε την βυζαντινή εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου που κτίσθηκε τον 11ο αιώνα στα θεμέλια του ιερού ναού της Υμνίας Αρτέμιδας και την εντυπωσιακή πέτρινη Βρύση του χωριού με τους δεκατέσσερις κρουνούς.
Ο Αρχαίος Ορχομενός, βόρεια του Λεβιδιού, ήταν η πρωτεύουσα της Αρκαδίας για 150 χρόνια και γνώρισε την μεγαλύτερή του ακμή μεταξύ του 7ου και του 4ου π.χ. αιώνα. Ο αρχαιολογικός του χώρος είναι υπό διαμόρφωση και ξεχωρίζουμε το Ιερό της Μεσοπολίτιδας Αρτέμιδος, της Αρχαία Αγορά, το Βουλευτήριο και το Αρχαίο Θέατρο.
Τέσσερα χιλιόμετρα ανατολικά του Ορχομενού βρίσκεται ο Παλαιόπυργος που πήρε το όνομά του από τον ερειπωμένο πύργο που βρίσκεται στον υψωμένο βράχο δεξιά του. Ο δρόμος ΒΑ του Ορχομενού καταλήγει στην όμορφη Κανδήλα με το ιστορικό της Μοναστήρι. Το τέμπλο του κοσμούν εικόνες του 18ου και 19ου αιώνα. Εδώ τον Μάρτιο του 1827 ο ηγούμενος Καλλίνικος με 200 Κανδηλαίους κράτησε άπαρτο το Μοναστήρι από τους Τούρκους.
Η ιστορική Βλαχέρνα είναι κτισμένη στους πρόποδες του απόκρημνου βράχου του Μπεζενίκου. Η επίσκεψη στο κάστρο του Μπεζενίκου και την εκεί μονή της Αγίας Ελεούσας με την σπηλιά της Παναγίας της Καταφυγιώτισσας είναι εμπειρία που δεν πρέπει να χάσετε. Τοπίο άγριας ομορφιάς, μέσα στα έλατα, ερημικό και με καταπληκτική θέα προς την Βλαχέρνα και τον κάμπο του Αρκαδικού οροπεδίου. Η ανάβαση προς την πύλη του κάστρου είναι σύντομη (15’-20’) αλλά θέλει προσοχή γιατί η κλίση του εδάφους είναι αρκετά απότομη. Κάτω από την σπηλιά της Καταφυγιώτισσας βρίσκεται ο τάφος του Λεβιδιώτη αγωνιστή της Ελληνικής Επανάστασης, Αλέξη Νικολάου, ο οποίος είχε ως ορμητήριο του την μονή της Παναγίας Ελεούσας. Σκοτώθηκε σε μάχη τον Νοέμβριο του 1826.
Από την Βλαχέρνα φεύγει επαρχιακός δρόμος βόρεια προς Χωτούσα και Λίμνη, εδώ που κατά τα κλασσικά χρόνια υπήρχαν οι Αρχαίες Καφυές, πόλη η οποία είχε αναπτυχθεί τόσο πολύ που είχε κόψει και δικά της νομίσματα. Ο μικρός αρχαιολογικός της χώρος βρίσκεται σήμερα κοντά στην εκκλησία του Αγίου Ιωάννη. Τέσσερα χιλιόμετρα βόρεια από την Λίμνη, ακολουθώντας έναν σχετικά δύσβατο χωματόδρομο, θα συναντήσουμε τον ορεινό και έρημο πλέον, Ελατο, με τα πέτρινα πεσμένα σπίτια του και την όμορφη εκκλησία της Αγ. Παρασκευής. Ο δρόμος από εδώ συνεχίζει προς το οροπέδιο Φενεού.
Στην έξοδο της Βλαχέρνας προς Βυτίνα, αξίζει να επισκεφθούμε στο βουνό Καστανιά (3.5km ανάβαση σε χωματόδρομο), το μοναστήρι της Παναγίας των Βλαχερνών, κτισμένο μέσα στον απόκρημνο βράχο. Η θέα, από τα 1.180m, προς τα γύρω βουνά και τον κάμπο του Αρκαδικού οροπεδίου είναι μαγευτική.
Τα τελευταία χωριά της περιοχής της Τρίπολης στα βόρεια σύνορα του νομού προς Αχαία και Κορινθία, κτισμένα στις πλαγιές του Σαιτά είναι οι όμορφοι οικισμοί του Δάρα, της Κώμης και νοτιότερα κτισμένης πάνω στις όχθες του Τράγου ποταμού της Παναγίτσας. Με ένα καλό GPS και λίγη υπομονή θα κατορθώσουμε να βρούμε μέσα στον λαβυρινθώδη κάμπο του Δάρα τον ενετικό Παλιόπουργο, εδώ που το 1715 στρατοπέδευσε ο στρατός του Ασουμάν Πασά όταν και δέχθηκε την επίθεση 200 κλεφτών από το Μαίναλο. Από το σημείο αυτό και μετά ο δρόμος προχωρά προς την δυτικότερη περιοχή της Αρκαδίας, με τα ομορφότερα παραδοσιακά χωριά, την Γορτυνία.
Αυτές είναι μερικές μόνο από τις επιλογές μας που σας προτείνουμε να επισκεφθείτε εξερευνώντας την ευρύτερη περιοχή της Τρίπολης. Αναζητείστε πολύ περισσότερες μέσα από τις σελίδες του Exploring Greece.
