Γνωρίστε τα Μέθανα
Ξεκινώντας από την Τακτικούπολη, στην Τροιζηνία, και περνώντας βόρεια από τον στενό ισθμό που μας οδηγεί στην χερσόνησο των Μεθάνων, κανείς έχει την εντύπωση πως ο χρόνος γυρίζει πολύ πίσω και μας οδηγεί σε εποχές μακρινές.
Στους περισσότερους από εμάς, τα Μέθανα ήταν γνωστά σαν μία παραθεριστική λουτρόπολη χωρίς κάποιο άλλο ιδιαίτερο τουριστικό ενδιαφέρον, και η αλήθεια είναι πώς αν περιμένουμε να συναντήσουμε ένα έντονο τουριστικό περιβάλλον στα πρότυπα ενός τυπικού αιγαιοπελαγήτικου νησιού τότε θα διαψευσθούμε πολύ γρήγορα. Αν όμως, σας αρέσει η αναζήτηση, η επιστροφή σε αξίες και συνήθειες που έχουν χαθεί, η απλότητα, το μεγαλείο της φύσης, ο εναλλακτικός τουρισμός, τότε τα Μέθανα θα αποτελέσουν για εσάς σημείο αναφοράς το οποίο θα θελήσετε να επισκεφθείτε ξανά και ξανά για να ανακαλύψετε κάθε του σημείο.
Με την είσοδο στην χερσόνησο, μόλις περάσουμε δεξιά μας τον όρμο του Στενού με τις ιχθυοκαλλιέργειες, η μηχανή του χρόνου γυρίζει αρκετά πίσω, στα 1826, όταν στην κορυφή του λόφου που ορθώνεται αριστερά μας, ο Γάλλος φιλέλληνας στρατηγός Νικόλαος Κάρολος Φαβιέρος, έκτισε το κάστρο του και οργάνωσε το πρώτο Ελληνικό τακτικό σώμα στρατού (εξ’ ού και το όνομα του απέναντι του κάστρου χωριού, Τακτικούπολη!). Το κάστρο κτίσθηκε πάνω στα ερείπια αρχαίας οχύρωσης του 5ου αιώνα π.χ. του Αθηναίου στρατηγού Νικία (περίοδος πελοποννησιακού πολέμου).
Αυτό που ξεχωρίζει αμέσως στα Μέθανα, είναι η γεωμορφολογία του εδάφους τους στην οποία αποτυπώνεται κυριολεκτικά ανάγλυφα, η ηφαιστειογενής δραστηριότητα της χερσονήσου. Το ηφαίστειο των Μεθάνων, είναι ένα από τα σαράντα, ενεργά ηφαίστεια του Ελλαδικού χώρου, και ένα από τα τελευταία που εξερράγησαν, περίπου στα μέσα του 3ου αιώνα π.χ. (έκρηξη που αναφέρει ο Παυσανίας και ο Οβίδιος). Ο κρατήρας της τελευταίας έκρηξης βρίσκεται ΒΑ της χερσονήσου στην περιοχή της Καημένης (ή Καμμένης) Χώρας. Σε αυτόν, θα μας οδηγήσει ένα ανηφορικό 40-λεπτό μονοπάτι, χαραγμένο ανάμεσα σε πετρωμένα από την λάβα βράχια. Στην κατάληξή του θα συναντήσουμε και έναν από τους εντυπωσιακότερους, στην Ελλάδα, γεωολογικούς σχηματισμούς.
Στην χερσόνησο έχουν καταγραφεί τριάντα κρατήρες, με την τελευταία καταγραφή να γίνεται το 1987 και να αφορά υποθαλάσσιο κρατήρα σε βάθος 200 μέτρων. Ο μεγαλύτερος χερσαίος κρατήρας βρίσκεται στην θέση Θρονί, δυτικά της πόλης των Μεθάνων, και πήρε το όνομά του από αρχαίο θρόνο που ανακαλύφθηκε εκεί σε αρχαιολογικές ανασκαφές του 1912.
Η χερσόνησος έχει δείγματα συνεχόμενης κατοίκησης που ξεκινούν από την νεολιθική εποχή. Σχετικά ευρήματα έχουν βρεθεί στο Παλαιόκαστρο στο Βαθύ, και στην κορυφή της Χελώνας (στην οποία θα φθάσουμε από ομαλό πεζοπορικό μονοπάτι που ξεκινά από το Μεγαλοχώρι, διάρκειας 3-4 ωρών). Στο Παλαιόκαστρο σώζονται σημαντικά μέρη από τα τείχη της ακρόπολης της πόλης των Αρχαίων Μεθάνων. Μέρος της αρχαίας πόλης βρίσκεται σήμερα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας (λόγω καθιζήσεων του εδάφους), στην περιοχή μπροστά από τον παράλιο οικισμό του Βαθύ και την χερσόνησο της Πούντας. Στον δρόμο από Μέθανα προς Στραβόλογγο θα συναντήσουμε δεξιά μας μέσα σε ελαιώνα αρχαίο πύργο, καλοδιατηρημένο οικοδόμημα του 4ου αι.π.χ.,με λαξευτές ηφαιστειακές πέτρες και μία εντυπωσιακή πύλη.
Δείγματα κατοίκησης και πολιτισμών διαφορετικών χρονολογικών περιόδων θα συναντήσουμε σε όλη σχεδόν την επιφάνεια της χερσονήσου. Σχετικά πρόσφατα, το 1990, η αρχαιολόγος Ελένη Κονσολάκη έκανε μία πολύ σημαντική ανακάλυψη προιστορικού μυκηναικού οικισμού (13ου-14ου π.χ. αι.) στον λόφο με το εκκλησάκι των Αγ. Κωσταντίνου και Ελένης, 1.5 χλμ. από τα Μέθανα, στον δρόμο προς Κυψέλη. Ερείπια μυκηναικής ακρόπολης διασώζονται στον λόφο ΟΓΑ (που πήρε το όνομά του από τον πύργο ενός Αγά που βρισκόταν στην περιοχή αυτή), ανατολικά της Κυψέλης με πανέμορφη θέα ανατολικά προς τον Πόρο και το πετροκάραβο. Κατά τους βυζαντινούς και μεσαιωνικούς χρόνους οι κυριότεροι οικισμοί είχαν αναπτυχθεί στην έρημη σήμερα Παναγίτσα, στις κορυφές της Χελώνας και του προφήτη Ηλία (όπου διασώζονται λείψανα κατοίκησης), και στην περιοχή της Αγίας Βαρβάρας, δυτικά της Κουνουπίτσας, όπου θα συναντήσουμε και δύο από τις παλαιότερες διασωζόμενες μεταβυζαντινές εκκλησίες των Μεθάνων, τον Αγιο Δημήτριο και τον Αγιο Ιωάννη τον Θεολόγο, με πανέμορφες τοιχοποιείες και αγιογραφίες.
Ιστορικές μνήμες, έχουν όμως αποτυπωθεί και για πιό πρόσφατες και πικρές περιόδους, όπως ήταν η περίοδος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου και της Γερμανικής κατοχής, με το εντυπωσιακό τσιμεντένιο Γερμανικό καράβι που έχει μετατραπεί σε προβλήτα στο γραφικό λιμανάκι του Αγίου Γεωργίου, στο βόρειο τμήμα της Χερσονήσου.
Οπως είπαμε και στην αρχή, τα Μέθανα, στους περισσότερους, ήταν και είναι γνωστά σαν λουτρόπολη ιαματικών πηγών. Η δημιουργία των πηγών αυτών ήταν αποτέλεσμα της ηφαιστειογενούς δράσης του εδάφους της χερσονήσου. Οι πηγές αναφέρονται και από τον Παυσανία, και μάλιστα Λουτρά Παυσανία έχουν ονομασθεί τα παλαιά λουτρά δίπλα στην θάλασσα, στον Αγιο Νικόλαο (βόρεια της χερσονήσου). Τα λουτρά αυτά, σε κακή κατάσταση, λειτουργούν και σήμερα αλλά χρειάζονται προσοχή στην χρήση τους (λόγω των αναθυμιάσεων) και ιατρική παρακολούθηση.
Οι βασικές ιαματικές εγκαταστάσεις σήμερα λειτουργούν στην πόλη των Μεθάνων, δίπλα στην βρωμολίμνη (με τα εντυπωσιακά «λευκά» νερά και την χαρακτηριστική θειούχα οσμή, απέναντι από το «νησάκι» των
Αγίων Αναργύρων) σε ανακαινισμένες εγκαταστάσεις, εκεί που βρίσκεται και το παλαιό λουτροθεραπείο του ΕΟΤ, καθώς και στην περιοχή του Αγίου Νικολάου (τα πλουσιότερα στον κόσμο σε πυριτικό οξύ), στον παραλιακό δρόμο των Μεθάνων που καταλήγει στην παραλία της Λημνιώνας.
Τα πρώτα υδροθεραπευτήρια στην πόλη κτίσθηκαν το 1906, ενώ του Αγίου Νικολάου το 1912. Από τότε τα Μέθανα γνώρισαν μεγάλη τουριστική ακμή με επίκεντρο πάντα τα ιαματικά λουτρά. Κτίσθηκαν ξενοδοχειακές μονάδες, δείγματα των οποίων θα δούμε σήμερα, άλλες σε λειτουργία (όπως «Αι Πηγαί») και άλλες εγκαταλελειμμένα ερείπια, όπως τα ξενοδοχεία του Μεσοπολέμου «Αίθρα» και το γειτονικό του, στον πίσω ,παράλληλο του παραλιακού, δρόμο της πόλης των Μεθάνων.
Τα ηφαιστεικά σημάδια είναι φανερά παντού, και αποτυπώνονται και στις παραλίες της χερσονήσου. Αν εξαιρέσουμε την Λημνιώνα, στην βόρεια άκρη του παραλιακού δρόμου που ξεκινά από την πόλη των Μεθάνων, και η οποία έχει τα χαρακτηριστικά μία μεγάλης αμμουδερής οργανωμένης τυπικής παραλίας, όλες οι άλλες παραλίες στα Μέθανα, είναι βραχώδεις, με σκουρόχρωμα, κοκκινό-μαυρα μεγάλα βότσαλα και βαθύχρωμα πεντακάθαρα νερά. Οι περισσότερες είναι ερημικές και απόμερες, ιδανικές για τους φίλους της απομόνωσης. Ιδανική για μικρά παιδιά (αβαθής, αμμώδης και πλήρως προστατευμένη) είναι η μικρή παραλία στο γραφικό λιμανάκι του Αγίου Γεωργίου, εκεί που απέναντί της βρίσκεται το τσιμεντένιο Γερμανικό πλοίο.
Εκτός όμως του ηφαιστείου, εντυπωσιακό γεωλογικό φαινόμενο είναι και το Σπήλαιο της Περιστέρας, ηλικίας 2.5εκ. ετών, το οποίο ανακαλύφθηκε το 1973 κατά την διάνοιξη του παραλιακού δρόμου από την είσοδο του στενού του ισθμού προς το Βαθύ. Η πρόσβαση είναι ελεύθερη και γίνεται με δική σας ευθύνη. Ο πρώτος θάλαμος του σπηλαίου, ο οποίος είναι προσπελάσιμος με προσοχή από την αρχική είσοδο του σπηλαίου, είναι ουσιαστικά μία υπόγεια λίμνη που πρέπει να την διασχίσει κανείς κολυμπώντας ή με μικρό φουσκωτό για να προχωρήσει βαθύτερα. Δεν συστήνεται σε όσους δεν διαθέτουν τον κατάλληλο εξοπλισμό και τις γνώσεις.
Το στοιχείο εκείνο που περισσότερο θα ικανοποιήσει εκείνους τους επισκέπτες που τους αρέσει ο εναλλακτικός τουρισμός, είναι οι πεζοπορικές διαδρομές μέσα από το ατελείωτα μονοπάτια των Μεθάνων. Υπάρχει ένα δίκτυο 70 περίπου χιλιομέτρων σηματοδοτημένων μονοπατιών (πολλά από τα μονοπάτια είναι χτιστά, με πέτρες) ,που καλύπτουν όλη την χερσόνησο, μέσα από τα οποία ο οδοιπόρος μπορεί να γνωρίσει την πλούσια γεωλογική, αρχαιολογική (προστατευμένη περιοχή) και τοπική ιστορία της περιοχής. Ενδεικτικά αναφέρουμε τις πεζοπορικές διαδρομές από Μεγαλοχώρι προς την κορυφή της Χελώνας (3-4 ώρες), το μονοπάτι από Μακρύλογγο προς την κορυφή του Προφήτη Ηλία (90’), το μονοπάτι από την Καμμένη Χώρα προς το ακρωτήρι της Κρασοπαναγιάς (2 – 2 ½ ώρες) και το μονοπάτι 4.7χλμ. από την Κυψέλη προς την μυκηναική ακρόπολη στην θέση ΟΓΑ.
Τα κυριότερα μονοπάτια της χερσονήσου διασταυρώνονταν, στο κέντρο της, στην κοιλάδα Σταυρολόγγος (εξ’ ού και το όνομα της, αν και την ονομάζουν τώρα Στραβολόγγο). Η κοιλάδα αυτή είναι ένας από τους παλιότερους κρατήρες ηφαιστείων στην χερσόνησο.
Τα χωριά των Μεθάνων έχουν σαν κοινό χαρακτηριστικό την νοσταλγική αίσθηση μιάς άλλης εποχής την οποία αναδύουν. Λίγος κόσμος, απόμακρα, γραφικά κρατούν ζωντανές θύμησες και μνήμες που αλλού έχουν οριστικά χαθεί. Ξεκινώντας από τα δυτικά του ισθμού θα συναντήσουμε το ψαροχώρι Βαθύ με το πολύ γραφικό κλειστό λιμανάκι του, θα ανέβουμε στην εντυπωσιακή Καημένη, από το ηφαίστειο, Χώρα, θα συνεχίσουμε ανατολικά προς Μακρύλογγο (ο ορεινότερος κατοικημένος σήμερα οικισμός των Μεθάνων), και από εκεί είτε μπορούμε να κινηθούμε βόρεια προς τα Παλαιά Λουτρά και συνεχίζοντας στα παράλια προς Αγιο Νικόλαο, με τα λουτρά του Παυσανία, είτε να συνεχίσουμε ανατολικά προς τον μεγάλο παραδοσιακό οικισμό της Κουνουπίτσας για να καταλήξουμε πάλι στα βόρεια παράλια και τον Αγιο Γεώργιο, με το τσιμεντένιο Γερμανικό πλοίο.
Από τον Αγιο Γεώργιο, ο δρόμος συνεχίζει παραλιακά προς τους Αγίους Θεοδώρους, με τους ανεμόμυλους και την όμορφη θέα προς τον Σαρωνικό, και από εκεί είτε ακολουθούμε προς την ενδοχώρα τον δρόμο προς Κυψέλη, είτε συνεχίζουμε παράλια τον δρόμο προς την λουτρόπολη των Μεθάνων. Και οι δύο δρόμοι τελικά μας οδηγούν στην όμορφη λουτρόπολη με τα νεοκλασσικά κτίρια, τις ιαματικές πηγές, την βρωμολίμνη, το λιμάνι και το νησάκι των Αγίων Αναργύρων, με την ομώνυμη εκκλησία και τα υπολείμματα κυκλώπειων τειχών. Τέλος από την λουτρόπολη ο δρόμος ανηφορίζει ΒΑ, για να συναντήσουμε τον έρημο οικισμό της Παναγίτσας και τελικά το Μεγαλοχώρι, πάνω απο την ακρόπολη των αρχαίων Μεθάνων, και τον «μικρό» οικισμό Μεγάλο Ποτάμι πάνω από το Βαθύ.
Στα Μέθανα δεν θα συναντήσουμε μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες ούτε πληθώρα ενοικιαζομένων δωματίων (όπως στον Πόρο). Δίπλα σε όσα τουριστικά καταλύματα έχουν απομείνει από το τουριστικό παρελθόν των ιαματικών πηγών (αρκετά πάντως από αυτά ανακαινισμένα), έχουν δημιουργηθεί μερικοί καλαίσθητοι παραδοσιακοί ξενώνες, μικρής χωρητικότητας. Ως προς την εστίαση, θα βρούμε αρκετά απλά παραδοσιακά ταβερνάκια ή ψαροταβέρνες που θα μας ικανοποιήσουν απόλυτα.
Η πρόσβαση στα Μέθανα μπορεί να γίνει τόσο οδικώς όσο και ακτοπλοικώς. Οδικώς η απόσταση από την Αθήνα είναι περίπου 180χιλ. και ακολουθείτε τον δρόμο από τον Ισθμό προς Επίδαυρο και μετά προς Κρανίδι, στρίβοντας στην συνέχεια αριστερά (προς την θάλασσα) για Τροιζηνία, περνώντας από Καλλονή, Μεταμόρφωση, Τακτικούπολη και τελικά διαβαίνοντας τον ισθμό προς Μέθανα. Συνολικός χρόνος διαδρομής περίπου δύο ώρες.
Ακτοπλοικώς, υπάρχει σύνδεση με το λιμάνι του Πειραιά με συμβατικό οχηματαγωγό πλοίο το οποίο κάνει την διαδρομή, Αίγινα - Αγκίστρι και Μέθανα.
