Η πόλη της Αίγινας
Η μακρόχρονη ιστορία της Αίγινας γίνεται αμέσως ορατή με την είσοδό μας στο όμορφο λιμάνι της πόλης όπου αριστερά μας ξεχωρίζει ο χαμηλός λόφος της Κολώνας, παλαιά ακρόπολη της πόλης, με τον ένα εναπομείναντα όρθιο κίονα να ξεχωρίζει από μακρυά. Η Κολώνα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Αίγινας. Εδώ θαρρείς και έχουν συσσωρευθεί σε έναν μικρό χώρο ευρήματα από όλες τις διαφορετικές περιόδους κατοίκησης του νησιού. Ευρήματα από περισσότερους από δέκα οικισμούς έχουν ανασκαφεί, από την Νεολιθική ως την Μυκηναϊκή εποχή. Ανάμεσά τους και τα ερείπια του Ναού του Απόλλωνα με τον μονολιθικό κίονα.
Στην είσοδο της Κολώνας, στεγάζεται, από το 1980, το Αρχαιολογικό Μουσείο της Αίγινας. Ήταν το πρώτο μουσείο Ελλάδας μετά την απελευθέρωση. Η πλούσια συλλογή του περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, ευρήματα της Κολώνας, της Αφαίας και του Ελλανίου Ορους. Ένα δεύτερο μικρό αρχαιολογικό μουσείο λειτουργεί στον αρχαιολογικό χώρο της Αφαίας.
Δεξιά και αριστερά της Κολώνας, θα συναντήσουμε δύο από τις τρεις βασικές παραλίες – αμμουδιές της πόλης της Αίγινας (η άλλη είναι προς την μεριά της Παναγίτσας). Η παραλία προς την πόλη, η Αύρα, είναι οργανωμένη και πολύκοσμη. Η παραλία στα δεξιά της Κολώνας είναι πιο μεγάλη και συγκεντρώνει λιγότερο κόσμο. Αν προχωρήσουμε λίγο ακόμη προς τα δεξιά, στο ύψος που ψηλά, από πάνω μας βρίσκεται ο χαρακτηριστικός Αιγινήτικος πύργος θα βρούμε μία πανέμορφη σχεδόν ερημική, όμορφη μικρή παραλία με καταγάλανα νερά. Κατά μήκος της ακτογραμμής της αλλά και μέσα στην θάλασσα θα συναντήσουμε αρχαιολογικά ευρήματα.
Η πόλη της Αίγινας, μας καλεί να την περπατήσουμε και να γνωρίσουμε τα όμορφα νεοκλασικά της κτίρια, τους δρόμους της, τις εκκλησίες και τα μνημεία της. Η παράλια λεωφόρος που διασχίζει την πόλη παράλληλα με την θάλασσα, ξεκινά από τον αρχαιολογικό χώρο της Κολώνας και καταλήγει στο νότιο μέρος του λιμανιού, εκεί που δεσπόζει η Παναγίτσα (Εισόδια της Θεοτόκου), με τον μεγάλο τρούλο και τα θολωτά τόξα. Η εκκλησία έχει χτισθεί στην θέση πρωτοχριστιανικής βασιλικής από την οποία έχουν αποκαλυφθεί τμήματα ψηφιδωτών δαπέδων.
Στην πόλη της Αίγινας θα συναντήσουμε εκτός από την Παναγίτσα, άλλες δύο κύριες εκκλησίες. Η μία είναι η Μητρόπολη, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, στον Αγ. Διονύσιο και τον Αγ. Ιωάννη τον Θεολόγο. Είναι τρίκλιτη βασιλική με τρούλο που χτίσθηκε το 1806. Εδώ έγινε η υποδοχή του Ι. Καποδίστρια το 1828. Έχει μαρμάρινο τέμπλο και τρεις άγιες τράπεζες. Η άλλη είναι ο Αγιος Νικόλαος, η τρίτη μεγάλη εκκλησία της πόλης. Από την είσοδο μας στο λιμάνι ξεχωρίζουν από μακρυά τα δύο πανύψηλα καμπαναριά του με το ρολόι. Σε κοντινή απόσταση βρισκόταν η παλιά μητρόπολη, μεγάλη βασιλική (του Βάρδα) 5ου/6ου αιώνα που σήμερα δεν υπάρχει πλέον. Μικρή αλλά πολύ γραφική και χαρακτηριστική είναι η κατάλευκη εκκλησίτσα του Αγίου Νικολάου στην είσοδο του λιμανιού της Αίγινας. Χτίσθηκε τον 14ο αιώνα πάνω στα βράχια των αρχαίων προστατευτικών πύργων της εισόδου του παλαιού λιμανιού.
Δίπλα στην Μητρόπολη θα δούμε το Ευνάρδειο. Ορθογώνιο κτίριο με δύο αετώματα και προστώο που κτίσθηκε το 1830 με δωρεά του φιλέλληνα τραπεζίτη Εϋνάρδου. Στην αρχή στέγασε το κεντρικό σχολείο του Καποδίστρια. Μέχρι το 1980, και πριν την μεταφορά του στην Κολώνα, εδώ στεγαζόταν το αρχαιολογικό μουσείο του νησιού.
Πίσω από τον Αγιο Νικόλαο, θα συναντήσουμε τον Πύργο του Μάρκελλου. Οικοδόμημα ενετικού τύπου που κτίσθηκε από τον φιλικό πρόκριτο Σπύρο Μάρκελλο το 1802. Όταν η Αίγινα έγινε η πρώτη πρωτεύουσα του Ελληνικού Κράτους το 1828-1830, επί Καποδίστρια, στέγασε διάφορα Υπουργεία και το γραφείο του Αστυνομικού Διοικητή της πόλης.
Δύο παράλληλους δρόμους ανατολικότερο, δίπλα στο 2ο Δημοτικό Σχολείο, θα συναντήσουμε το παλιό Κυβερνείο. Μεγάλο λιτό διώροφο κτίριο που ανασκευάστηκε το 1828 για να στεγάσει το κυβερνείο του Ι. Καποδίστρια. Παλαιότερα ήταν οικία αρχιμανδρίτη. Εδώ λειτούργησε και το πρώτο Νομισματοκοπείο. Σε νεότερα κτίσματα, στην αυλή του, λειτουργεί από το 1948 η Βιβλιοθήκη.
Ακολουθώντας τον δρόμο νότια, από την Παναγίτσα, και αφού περάσουμε στα δεξιά μας την όμορφη παραλία κάτω από την εκκλησία, θα φθάσουμε στο ποδοσφαιρικό γήπεδο του νησιού. Ο δρόμος (οδός Γυμναστηρίου) παράλληλα με το γήπεδο, ανηφορίζει και μας οδηγεί στο παλιό ορφανοτροφείο, το οποίο χτίσθηκε το 1828-29 για να φιλοξενήσει τα ορφανά της Ελληνικής Επανάστασης. Λειτούργησε ως το 1834. Από το 1880 και για 100 περίπου χρόνια λειτούργησε σαν φυλακή πολιτικών και ποινικών κρατουμένων. Μέχρι το 1989 στέγαζε το ΕΚΠΑΖ (Ελληνικό Κέντρο Περίθαλψης Αγρίων Ζώων).
Στην άλλη πλευρά του κτιρίου, την ΒΔ, έχουν ανασκαφεί αρχαίοι τάφοι) λαξευμένοι στον μαλακό βράχο. Σε έναν από αυτούς, οικογενειακό τάφο του 6ου π.χ. αιώνα, στις σαρκοφάγους του βρέθηκαν πολλά κτερίσματα.
