EG | Αγιος Μάμας έως το Παλιό Λιμάνι (Πρόταση) [ΑΤΤΙΚΗ, ΣΠΕΤΣΕΣ]

. ..

Η Βόλτα Μέχρι το Παλιό Λιμάνι

Ενας από τους ομορφότερους και πιό γνωστούς περίπατους στο νησί είναι η διαδρομή από τον Αγιο Μάμα μέχρι το Παλιό Λιμάνι και από εκεί τον φάρο των Σπετσών. Η απόσταση μέχρι το Παλιό Λιμάνι είναι δύο χιλιόμετρα. Η διαδρομή είναι ειδυλλιακή, δίπλα στην θάλασσα, και κατά μήκος μερικών από τα ομορφότερα και μεγαλύτερα αρχοντικά σπίτια των Σπετσών. Το βράδυ ο δρόμος είναι φωτισμένος, όσο χρειάζεται, δεν κυκλοφορούν μηχανοκίνητα μέσα, και βλέπεις τις παραδοσιακές άμαξες να πηγαινοέρχονται μεταφέροντας κόσμο από και προς το Παλιό Λιμάνι.

Ο Αγιος Μάμας είναι η παραλία της πόλης των Σπετσών. Την προτιμούν κυρίως οι ντόπιοι και τα παιδιά. Αρκετά μεγάλη με άμμο και βότσαλο. Στα δεξιά της έχει κατασκευασθεί τσιμεντοβραχίονας. Εύκολα προσβάσιμη, αποτελεί την εύκολη λύση για ένα γρήγορο μπάνιο.

Απέναντι από την παραλία, στην γωνία του δρόμου, βρίσκεται και το εκκλησάκι προς τιμή του Αγίου Μάμα που έχτισε καπετάνιος του οποίου το καίκι που κουβαλούσε μούστο έπεσε σε ξέρα 100μ. έξω από την ακτή, την μέρα που γιόρταζε ο Αγιος. Οταν σώθηκε έκτισε την εκκλησία προς τιμήν του χρησιμοποιώντας μούστο αντί για νερό.

Στον δρόμο προς το εκκλησάκι, θα περάσουμε από ένα γεφυράκι που ενώνει τις δύο πλευρές του ρέματος που χύνεται στην παραλία. Το ρέμα αυτό ξεκινά από το κτήμα των Μποτασαίων στην βίλα Χαρά, και καταλήγει στην παραλία του Αγίου Μάμα.

Δύο χαρακτηριστικά αρχοντικά των Σπετσών βλέπουμε στα δεξιά μας με το που θα περάσουμε το εκκλησάκι του Αγίου Μάμα. Το ένα είναι Το αρχοντικό του Ιωάννη Κούτση (1860 - 1953) εφοπλιστή και θαλασσογράφου. Ο πιό γνωστός του και μεγαλύτερος πίνακας "Η Ναυμαχία των Σπετσών" βρίσκεται στην εκκλησία της Αρμάτας στο Παλιό Λιμάνι.

Το επόμενο είναι το Αρχοντικό Ζώτου, πρώην Γκίνη. Χτίσθηκε πριν το 1800. Με πολύ όμορφη θέα προς το Παλιό Λιμάνι και την Ντάπια. Εσωτερικά είναι σε ρυθμό βενετσιάνικο του 18ου αιώνα. Τα παράθυρα του ισογείου ήταν ζωγραφιστά αλλά με τον καιρό ξεθώριασαν.

Στα 500 μέτρα από τον Αγιο Μάμα, θα συναντήσουμε την δεύτερη παραλία της πόλης, που βρίσκεται, στον ορμίσκο, κάτω από την εκκλησία και το παλιό μοναστήρι του Αγίου Νικολάου. Μικρή, ήσυχη παραλία με άμμο και ψιλό βότσαλο. Υπάρχει και τσιμεντοβραχίονας. Την προτιμούν οι ντόπιοι γιατί είναι εύκολα προσβάσιμη με τα πόδια και είναι πιό ήσυχη από αυτήν του Αγίου Μάμα.

Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου είναι η πιό ιστορική του νησιού. Μεγαλόπρεπη εκκλησία, με εντυπωσιακό τεράστιο βοτσαλωτό προαύλιο. Ξεκίνησε σαν μοναστήρι το 1700 και από το 1800 λειτούργησε σαν μητροπολιτικός ναός. Εδώ στις 3 Απριλίου του 1821 ξεκίνησε η εξέγερση των Σπετσιωτών κατά των Τούρκων.

Εδώ μπορούμε να κάνουμε μία μικρή παράκαμψη, και πριν ξαναγυρίσουμε στον παραλιακό δρόμο προς το παλιό Λιμάνι, να πάμε 130 μέτρα, στον πίσω δρόμο από τον Αγιο Νικόλαο για να δούμε την Καπποδιστριακή αλληλοδιδακτική σχολή, που λειτούργησε το 1831 (μαζύ με άλλα 120 παρόμοια σχολεία) και στην οποία οι μεγαλύτεροι μαθητές έκαναν μαθήματα στους μικρότερους. Η Σχολή έκλεισε το 1834 και από τότε χρησίμευε για γιορτές σχολείων και σωματείων. Στο δρομάκι απέναντι από την Σχολή, βρίσκεται το παλιό σπίτι της γοητευτικής Ελλης Αποστόλου για χάρη της οποίας ξύρισε τα γένια του ένας Επίσκοπος στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας. Κατόπιν το σπίτι δωρήθηκε στην Μονή Αγίου Νικολάου.

Ξαναγυρίζουμε στον παραλιακό δρόμο στην παραλία του Αγίου Νικολάου. Περνάμε τον δεξιά διαμορφωμένο χώρο με τα κανόνια και στην γωνία, απέναντι από την προβλήτα, θα δούμε ένα παραδοσιακό κτίριο που αρχικά λειτούργησε σαν τελωνείο, μετά έγινε αποθήκη ψαρομανάβη και σήμερα είναι ένα πολύ γνωστό και καλό εστιατόριο. Δίπλα του βρίσκεται ένα άλλο Γκινέικο σπίτι που το ισόγειό του ήταν αποθήκη του χονδρεμπόρου Γ. Χαραμή.

Η μεγάλη σύγχρονη εκκλησία στα δεξιά μας είναι η μεγαλύτερη των Σπετσών (πριν από αυτή μεγαλύτερη ήταν η εκκλησία της Αγίας Τριάδος στο Καστέλι) και θεμελιώθηκε στην μνήμη των Τριών Σπετσιωτών που μαρτύρησαν στην Χίο. Στην θέση του παλιά βρίσκονταν οι επιχειρήσεις του Χατζηγιάννη Μέξη (αποθήκες, ελαιοτριβείο, σιδηρουργείο και, μπροστά, το καρνάγιο που έχτιζε τα πλοία του).

Εκατόν τριάντα μέτρα μετά, στα δεξιά μας, έχει στηθεί μνημείο προς τιμή του αφανούς Σπετστιώτη ναυτικού. Ελάχιστη τιμή για την συνεισφορά των Σπετσιωτών στην Ελληνική ναυτοσύνη.

Η επόμενη στάση μας, είναι στα 1Χλμ. από εκεί που ξεκινήσαμε (τον Αγιο Μάμα) και είναι το σημείο που σήμερα σταθμεύουν οι άμαξες. Στην περιοχή υπάρχουν αρκετά και πολύ καλά εστιατόρια. Από εδώ ξεκινούν τα καρνάγια του λιμανιού, τα οποία κατασκεύασαν 643 πλοία μεταξύ 1843 - 1858.

Πολύ χαρακτηριστική και η Εξέδρα με τα τραπεζάκια, σχεδόν μέσα στην θάλασσα, και η παραδοσιακή ταβέρνα του Καπελογιάννη.

Στο παλιό Λιμάνι θα δούμε μερικά από τα καλύτερα αρχοντικά σπίτια των Σπετσών. Στον δρόμο πάνω από την εξέδρα βρίσκεται η παραδοσιακή οικία του εφοπλιστή Ευτυχίου Γκούμα. Οι καμάρες και η βεράντα είναι μεταγενέστερα κτίσματα.

Λίγα σπίτια πιό πίσω, φαίνεται το επιβλητικό γκρίζο αρχοντικό (φαίνεται καλύτερα από την απέναντι πλευρά του φάρου) που έχτισε ο Παναγιώτης Μπότασης στο παλιό Λιμάνι. Στην συνέχεια πέρασε στον ναύαρχο Λεωνίδα Θεοχάρη και μετά στην οικογένεια Αβέρωφ και τον εφοπλιστή Μαρτίνο.

Λίγα μέτρα πιό πάνω βρίσκονται οι οικίες της οικογένειας Χατζηαναργύρου του Παύλου και του αδελφού του Ανδρέα. Η Οικία Χατζηαναργύρου, στην ενορία της Αναλήψεως, κτίσθηκε στο τέλος του 18ου αι., από τον Ανάργυρο Χατζή Ανάργυρο, της μεγάλης οικογένειας των Αναργυραίων. Μετά τον θάνατό του, το 1814, η οικία πέρασε στην ιδιοκτησία του δευτερότοκου γυιού του, Παύλου. Στον επόμενο δρόμο από την οικία του Π. Χατζηαναργύρου βρίσκεται η οικία του αδελφού του Ανδρέα.

Ξαναγυρίζουμε στον δρόμο μας για το Παλιό Λιμάνι. Αμέσως μετά το εστιατόριο Μουράγιο, θα συναντήσουμε στα αριστερά μας ένα άλλο εστιατόριο το Λιοτρίβι, το οποίο όπως καταλαβαίνουμε, λειτουργούσε στο παρελθόν σαν λιοτρίβι. Χαμηλό μακρόστενο κτίριο, όπου ακόμη υπάρχουν οι πέτρινες μυλόπετρες του έξω από την είσοδο.

Ακολουθούμε την ανηφορίτσα, και στο τέρμα της, λίγα μέτρα πιό πάνω, θα συναντήσουμε ένα πέτρινο κτίριο που ήταν παλιά αποθήκη των Κουτσαίων. Δίπλα στο κτίριο είναι το ναυπηγείο του Τάκη Μπούφη. Το 1/3 του στόλου που απελευθέρωσε την Ελλάδα φτιάχθηκε στα καρνάγια αυτά.

Ηδη αντικρύζουμε το φυσικό Λιμάνι του νησιού. Το παλιό λιμάνι των Σπετσών. Το αρβανίτικο όνομά του ήταν Μπάλτιζα (βάλτος) γιατί το μέρος ήταν ένας βάλτος, μέχρι που το 1900 ο Σ. Ανάργυρος ανέλαβε την αποκατάστασή του. Εδώ θα απολαύσουμε ειδυλλιακές βραδιές, καλά εστιατόρια και νυχτερινή διασκέδαση.

Περπατάμε κατά μήκος του Λιμανιού, κοιτώντας τα κάθε είδους πλεούμενα, και φτάνουμε στο βαθύτερο (στην στεριά) σημείο του. Ακριβώς απέναντι ξεκινά η είσοδος για τα καλαίσθητα σπίτια του Πρότυπου οικισμού της Πιτυούσας. Ενα σύνολο 50 κατοικιών στην περιοχή της Μπάλτιζας. Η άλλη του είσοδος/εξοδος βγάζει προς την Αγία Μαρίνα και την όμορφη παραλία του Γαρύφαλλου. Ο πρώτος πρότυπος οικισμός του νησιού (σε αντίθεση με αυτόν των μηχανικών που ήταν πρώτος αλλά όχι πρότυπος).

Σε λίγο ο δρόμος μας κοντεύει να τελειώσει. Αριστερά μας βλέπουμε ένα μεγάλο καρνάγιο και αμέσως μετά τρία χαρακτηριστικά μακρόστενα κτίσματα με τοξοτή οροφή. Σήμερα εδώ στεγάζεται ένα πολύ καλό εστιατόριο, αρκετά χρόνια πρίν, εδώ λειτουργούσε ή ονομαστή disco του νησιού η Figaro.

Η περιοχή στα αριστερά του Παλιού Λιμανιού που φτάνει μέχρι τον φάρο είναι ένα πευκόφυτο δασάκι. Σε αυτό βρίσκονται τα μνημεία των Α. Χατζηαναργύρου (ιστορικού των Σπετσών) και Ι. Κούτση, η εκκλησία της Αρμάτας και ο φάρος των Σπετσών.

Ο Ιωάννης Κούτσης (1860 - 1953) ήταν διακεκριμένος Ελληνας ζωγράφος της λεγόμενης Σχολής του Μονάχου. Εχτισε την εκκλησία της Παναγίας της Αρμάτας.

Η Παναγία της Αρμάτας γιορτάζει κάθε χρόνο στις 8 Σεπτεμβρίου (ημέρα Γέννησης της Θεοτόκου) επέτειο της ναυμαχίας των Σπετσών, όταν τα Σπετσιώτικα πλοία έδιωξαν τον Τουρκικό στόλο βοηθώντας στην άλωση του Ναυπλίου.

Αν προχωρήσουμε ευθεία και δεξιά της Αρμάτας, θα βρούμε τον όμορφο φάρο των Σπετσών ο οποίος πρωτοχτίσθηκε το 1831 με έξοδα της οικογένειας Γουδή. Είχε φωτοβολία 10 μίλια με πηγή ενέργειας το λάδι. Το 1885 εκσυγχρονίζεται και λειτουργεί με πετρέλαιο φθάνοντας φωτοβολία 12 μίλια. Το 1986 αποκτά αυτόματη λειτουργία.

Κατεβαίνοντας από το άλσος της Αρμάτας προς την πλευρά της θάλασσας του παλιού Λιμανιού θα συναντήσουμε ένα μεγάλο καρνάγιο. Οι Σπέτσες φημίζονταν για τα ναυπηγεία τους και την εποχή του 19ου αιώνα έφτασαν να κατασκευάζουν (π.χ. Το ναυπηγείο του Χατζ. Μέξη) μεγάλα πλοία για όλη την Ελλάδα αλλά και για το Εξωτερικό.

Αμέσως μετά ξεκινά ένας όμορφα διαμορφωμένος χώρος, πάρκο, τον οποίο κοσμούν τα πρωτότυπα σιδερένια γλυπτά (ζώων, γοργόνων κ.λ.π.) της γλύπτριας Ναταλίας Μελά (που έχει κάνει και το άγαλμα της Μπουμπουλίνας στο Ποσειδώνιο).

Ή διαδρομή μέσα από το πάρκο της Αρμάτας καταλήγει στο κανονιοστάσιο και την προτομή του Α. Ορλώφ. Ο Ρώσος κόμης Αλεξέι Ορλώφ καταπλέει στην Ελλάδα το 1769 και την ξεσηκώνει εναντίον των Τούρκων. Οι Σπετσιώτες θα πληρώσουν πολύ ακριβά τα Ορλωφικά.

Αν δεν σας πειράζει να κολυμπήσετε κοντά στα πλοία στο παλιό Λιμάνι, υπάρχει μία μικρή όμορφη και πολύ ήσυχη παραλία με άμμο και ψιλό βότσαλο, στο ύψος που ξεκινά το πάρκο με τα σιδερένια γλυπτά.

Λίγα μέτρα μετά, σε όμορφα διαμορφωμένο χώρο, δεσπόζει το άγαλμα του πυρπολητή Μπαρπάτση στο άκρο του πάρκου του παλιού Λιμανιού. Ο Μπαρμπάτσης ήταν αυτός που με το πυρπολικό του πυρπόλησε την τουρκική ναυαρχίδα στην ναυμαχία της Αρμάτας και ανάγκασε τον τουρκικό στόλο να υποχωρήσει. Από το υψωματάκι με το κατάρτι, πάνω από το άγαλμα του πυρπολητή Μπαρμπάτση, Θα απολαύσουμε την ομορφη Θέα προς το Παλιό Λιμάνι και τις Σπέτσες.

O περίπατός μας θα ολοκληρωθεί λίγα μέτρα πιό κάτω (1Χλμ. από την Πιτυούσα) στο ακρωτήρι κάτω από τον φάρο των Σπετσών. Εδώ βρίσκονται δύο σιδερένιοι φάροι. Ο παλιός έμεινε ακέφαλος τον Φεβουράριο του 1944 όταν Αγγλικό αεροπλάνο που βομβάρδιζε το πλοίο "Κέφαλος", που είχαν επιτάξει οι Γερμανοί, χτυπά με το φτερό του τον φανό του, τον κόβει και πέφτει στην θάλλασα. Ιδανικό σημείο για να ξεκουρασθείτε (μετά τον κοπιαστικό περίπατο) και να απολαύσετε την μαγεία της θάλασσας και την θέα προς το νησί.